Στην έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου (International Press Institute – IPI) για την Ελλάδα με τίτλο “Media capture in Greece: Entanglement of the fourth estate” («Ο έλεγχος των ελληνικών ΜΜΕ και η διαπλοκή στην τέταρτη εξουσία»), που δημοσιεύεται σήμερα, αποτυπώνεται συνοπτικά η ιστορία των Μέσων Ενημέρωσης από το 1989 και μετά, φτάνοντας στο σημερινό μιντιακό τοπίο.
(αναδημοσίευση αποσπάσματος από το Solomon)
Ο έλεγχος των Μέσων στην Ευρώπη λαμβάνει διάφορες μορφές, με το πιο «προηγμένο» μοντέλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει αναπτυχθεί στην Ουγγαρία. Τι συμβαίνει εκεί;
Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη νομοθετική, ρυθμιστική και οικονομική εξουσία που έχει για να ελέγξει τα ΜΜΕ. Την ίδια στιγμή, οι ιδιώτες ολιγάρχες δρουν σε συνεννόηση και επωφελούνται από τα παραπάνω. Στο μοντέλο αυτό έχουν επισημανθεί τέσσερις βασικοί δείκτες: ο έλεγχος των ιδιωτικών Μέσων, ο έλεγχος των δημόσιων Μέσων, ο έλεγχος του συστήματος χρηματοδότησης τους, και ο έλεγχος των ρυθμιστικών αρχών.
Ο έλεγχος είναι πιο δυνατός και συστημικός όταν ένα κυβερνών κόμμα, σε συνεργασία με επιχειρηματικά συμφέροντα, μπορεί να «πιάσει» και τους τέσσερις δείκτες.
Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης για την Ελλάδα είναι τα εξής:
- Η «τοξική» αλληλεξάρτηση των Μέσων, του κράτους, και των τραπεζών είναι ανεξέλεγκτη παρά τις μέτριες προσπάθειες βελτίωσης της κατάστασης τα τελευταία χρόνια.
- Η αδύναμη ή ανύπαρκτη ρύθμιση του μιντιακού τοπίου τις προηγούμενες δεκαετίες, σε συνδυασμό με τη μερική έλλειψη διαφάνειας ως προς την πραγματική ιδιοκτησία τους, συνέβαλε επίσης στον έλεγχο τους.
- Η κρατική χρηματοδότηση χρησιμοποιείται παραδοσιακά από τις κυβερνήσεις ως όπλο επηρεασμού των Μέσων. Ο αντίκτυπος των πρόσφατων κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων δεν έχει φανεί ακόμα.
- Η ιδιωτική διαφήμιση και τα τραπεζικά δάνεια δημιουργούν ένα τοπίο όπου η οικονομική εξάρτηση από τις τράπεζες και τις εταιρείες θέτει τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία σε υψηλό κίνδυνο.
- Από το 2010, παρατηρείται σταθερά η εμφάνιση ανεξάρτητων Μέσων δίχως δεσμούς με κυβερνήσεις ή επιχειρηματικά συμφέροντα. Προσπαθούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού μέσω του ερευνητικού ρεπορτάζ, παρά τις έντονες πολιτικές και οικονομικές πιέσεις, αλλά δεν έχουν ορατότητα και επιρροή.
- Μια μικρή μερίδα δημοσιογράφων που εργάζονται σε μεγαλύτερα Μέσα προσπαθούν να γράψουν για υποθέσεις διαφάνειας και διαφθοράς. Την ίδια στιγμή, η αυτολογοκρισία είναι σε υψηλά επίπεδα.
- Παρότι η ΕΡΤ έχει σταθεροποιηθεί μετά από χρόνια κρίσης και αποκτήσει έναν λιγότερο κομματικό χαρακτήρα, τόσο αυτή όσο και το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων εξακολουθούν να υπόκεινται σε πολιτικό έλεγχο και επιρροή.
- [Το πλήρες κείμενο της έκθεσης, που επιμελήθηκε η δημοσιογράφος του Solomon Δανάη Μαραγκουδάκη, και στο οποίο περιλαμβάνονται βελτιωτικές συστάσεις, είναι διαθέσιμο εδώ]** Η έκθεση του IPI με τίτλο “Media capture in Greece: Entanglement of the fourth estate” («Ο έλεγχος των ελληνικών ΜΜΕ και η διαπλοκή στην τέταρτη εξουσία») θα μεταφραστεί σύντομα και στα ελληνικά.