Των Λεωνίδα Βατικιώτη και Άρη Χατζηστεφάνου στο kommon
Στην ΕΡΤ παρατηρεί κανείς συμπυκνωμένη όλη αυτή την παθογένεια. Δεν έχει αισθητική, δεν έχει γνώση, δεν έχει σεβασμό στην ιστορία και τους ανθρώπους, είναι διαπλεκόμενη και εκδικητική διαλύοντας ό,τι με μόχθο έχουν χτίσει γενιές εργαζομένων και σπουδαίων προσωπικοτήτων, αλλά και ζωές ανθρώπων. Το «κάνω ό,τι γουστάρω» είναι ο νέος νόμος. Αν το κλείσιμο και το μαύρο στην ΕΡΤ, ήταν το ταξίδι προς την ανυπαρξία του Σαμαρά, το άνοιγμα της με τον τρόπο που έγινε και λειτουργεί, είναι το ταξίδι με τον ίδιο προορισμό του Τσίπρα και του alter ego του, του Νίκου Παπά.
Χιλιάδες άνθρωποι, έδωσαν μάχη για το άνοιγμα της ΕΡΤ, διεκδικώντας όχι μια επιστροφή στα παλιά – κανείς δεν θεωρούσε καλή τη λειτουργία της, ακριβώς το αντίθετο – αλλά μια δημιουργική ανασυγκρότηση, υπέρβαση των αγκυλώσεων, της φαυλότητας και κομματοκρατίας, των πολιτικών παρεμβάσεων, των αργομισθιών κοκ. Όμως, ο αρμόδιος υπουργός που έχει την ευθύνη για το άνοιγμα της ΕΡΤ, δεν φαίνεται πως είχε την ίδια γνώμη. Κι έτσι έχτισε μια νέα ΕΡΤ κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν της παλιάς. Απλώς αλλάζει το όνομα της διαπλοκής και των διαπλεκομένων. Κι έτσι η ενημέρωση, το πρόγραμμα και η λειτουργία δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τα νεοδημοκρατικά και πασοκικά παλιά.
Δίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα πειστικό παράδειγμα πως καμιά σχέση δεν έχει η παρούσα διοίκηση με την Αριστερά. Η κυβέρνηση καταρρέει μέσα στη γενική απαξίωση. Κι αν τα μνημόνια είναι «υποχρεωτικά», όπως υποστηρίζουν οι κυβερνώντες, η αναλγησία, ο μικροκομματισμός, η δημιουργία μιας νέας παραθεσμικής εξουσίας, η έπαρση δεν είναι «υποχρεώσεις» αλλά επιλογές. Και αυτά ορίζουν την εικόνα της κυβερνητικής κατάρρευσης.
Στην ΕΡΤ παρατηρεί κανείς συμπυκνωμένη όλη αυτή την παθογένεια. Δεν έχει αισθητική, δεν έχει γνώση, δεν έχει σεβασμό στην ιστορία και τους ανθρώπους, είναι διαπλεκόμενη και εκδικητική διαλύοντας ό,τι με μόχθο έχουν χτίσει γενιές εργαζομένων και σπουδαίων προσωπικοτήτων, αλλά και ζωές ανθρώπων. Το «κάνω ό,τι γουστάρω» είναι ο νέος νόμος.
Για να λειτουργήσει χρειάζεται και την εγκατάσταση τοποτηρητών, οι οποίοι χωρίς θεσμική θέση και ρόλο, «λύνουν και δένουν», ως σκιώδης θεσμός και πραγματική εξουσία.Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι μεταδόσεις δραστηριοτήτων της Χρυσής Αυγής είναι το λογικό επακόλουθο. Καθώς οι υπεύθυνοι (θεσμικοί και εξωθεσμικοί) δεν υποστηρίζουν αρχές αλλά τακτοποιήσεις.
Καθεστώς νεοδιαπλοκής
Ας πιάσουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, για να δούμε πως ακριβώς στήθηκε το καθεστώς της νεοδιαπλοκής.
Κατ’ αρχήν, ήταν η επιλογή του Λάμπη Ταγματάρχη, ο οποίος επιβεβαίωσε τις χειρότερες ανησυχίες. Προτιμήθηκε ξεκάθαρα, όπως φάνηκε στην πορεία, να βάλουν έναν διευθυντή συνδεδεμένο πλήρως με την τηλεοπτική διαχείριση της ΕΡΤ την περίοδο του πρώτου μνημονίου, παρά κάποιον από εκείνους που πρότεινε το ίδιο του το κόμμα γι’ αυτή τη θέση. Καθόλου τυχαία. Το καθεστώς που εγκαθίδρυσε ο «διευθύνων», είναι η συνέχεια εκείνου της νεοδημοκρατικής ΔΤ:
1. Αντεργατική λειτουργία. Από τις πρώτες ενέργειες της νέας διοίκησης ήταν η θέσπιση ενός , αντεργατικού κανονισμού λειτουργίας κομμένου στο πατρόν της ΔΤ του Παντελή Καψή και του Αντώνη Σαμαρά.
Οι εργαζόμενοι «απαγορεύτηκε» να αρρωσταίνουν, μεταφέρθηκαν σε σταθερές βάρδιες Σαββατοκύριακου παρά τη θέλησή τους και παρά την ρητή νομική απαγόρευση, αποφασίστηκε, με αιφνιδιασμό Ταγματάρχη, η ανάθεση σε γερμανική εταιρεία της αξιολόγησης των εργαζομένων και του θεσμού της ΕΡΤ, παρ’ ότι δεν υπάρχει σχετική υποχρέωση ακόμα και από τα μνημονιακά προβλεπόμενα, κλήθηκαν συνταξιούχοι να κάνουν εκπομπές ενώ υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν έχουν δουλειά και όχι με δική τους υπαιτιότητα, κοκ.
2. Στον τομέα του προγράμματος. Στην τηλεόραση, την περίοδο μέχρι και τον Νοέμβρη του 2015, που αγοράστηκαν κάποιες εξωτερικές παραγωγές, δεν υπήρξε ούτε ένα πρόγραμμα (εκτός βέβαια από τις ενημερωτικές, πράγμα αναπόφευκτο λόγω των πολιτικών εξελίξεων) που να αναφέρεται στην ύπαρξη της οποιαδήποτε κρίσης, όχι μόνο στην Ελλάδα. Έτσι αν δεν παρακολουθούσες τον ενημερωτικό τομέα, θα νόμιζες ότι βλέπεις τηλεόραση σε άλλη χώρα.
Εκείνη την περίοδο, κάποιοι ρωτούσαν γιατί συμβαίνει αυτό. Μετά όμως την υπογραφή του 3ου μνημονίου, έγινε πασιφανές.
3. Καθεστώς νεοδιαπλοκής, από το δίδυμο Παππά – Ταγματάρχη. Για να γίνει αυτό, χρειάζονταν διαφορετικοί χειρισμοί σε δύο βασικές λειτουργίες της ΕΡΤ: Στα θέματα που αφορούν τις εσωτερικές ισορροπίες της δημόσιας τηλεόρασης και στα θέματα που αφορούν τις εξωτερικές παραγωγές της.
Ας τα δούμε ξεχωριστά για να καταλάβουμε πως παίζεται το παιχνίδι.
Με την είσοδο των εργαζομένων στην ΕΡΤ, άρχισε η κατανομή των τομέων ευθύνης του προσωπικού, αλλά και η δημιουργία ενός οργανογράμματος λειτουργίας, που ο τρόπος εφαρμογής του θα αποδειχθεί ο ορισμός της νεοδιαπλοκής. Φαινόταν λογικό στην αρχή ότι η συνύπαρξη σε όλες τις διευθυντικές θέσεις απεργών της ertopen με απεργοσπάστες της ΔΤ-ΝΕΡΙΤ, είχε σαν στόχο να αποφευχθούν ρεβανσισμοί εκατέρωθεν. Αμ δε… Άλλο στόχο είχε αυτή η συνύπαρξη, όπως φάνηκε. Κατάφερε πάντως το ακατόρθωτο. Να μην παιχτεί οτιδήποτε που να αφορά την κρίση που περνά η χώρα μας.
Το νέο οργανόγραμμα προέβλεπε πάνω από 200 θέσεις «ευθύνης», φυσικά με ξεχωριστό η κάθε μία αμοιβολόγιο, εκ των οποίων το 95% καλύφθηκε από πρώην στελέχη της ΔΤ-ΝΕΡΙΤ, κυρίως νυν Συριζαίους. Με αυτόν λοιπόν τον τρόπο, κατέστησαν άλλους από τους εργαζόμενους της ΕΡΤ συνεργούς, άλλους ανενεργούς και εκείνους που αντέδρασαν τους μετέθεσαν δυσμενώς και εκδικητικά.
Έτσι λοιπόν επανήλθαν, η κυβερνητική προπαγάνδα, οι μαύρες λίστες καλεσμένων (που τηρούνται απαρέγκλιτα από τα ξημερώματα ως την άγρια νύχτα), ακόμα και το πρωτοφανές: οι μεταδόσεις της μαύρης προπαγάνδας της Χρυσής Αυγής, μπας και κοπούν ψήφοι από την ΝΔ. Λες και δεν έχει αποδειχθεί σήμερα ότι το ίδιο κολπάκι του ΠΑΣΟΚ και των παρατρεχάμενων του δημοσιογράφων εξέθρεψε πρώτα τον Καρατζαφέρη και μετά τη Χρυσή Αυγή. Τίποτε δε διδάχθηκαν κι εξακολουθούν να παίζουν με τη φωτιά! Ο στόχος λοιπόν, δεν ήταν να προσφέρει η ΕΡΤ αντικειμενική ενημέρωση, αλλά να γίνει υποχείριο των Ταγματάρχη-Παππά και να προπαγανδίζει ανελέητα κυρίως τις θέσεις της κυβέρνησης και του «κράτους» Παππά.
Η λογοκρισία ζει
Για να γίνει όμως αυτό 100% κατορθωτό, έπρεπε να επέμβουν και σε έναν άλλο τομέα, για να εξασφαλίσουν την πλήρη σιωπή όλων. Και αυτός ο τομέας, είναι οι εξωτερικές τηλεοπτικές παραγωγές. Σα να μην πέρασε μια μέρα, η ΕΡΤ συνεχίζει την τακτική να μην εγκρίνει το παραμικρό πρόγραμμα που να αφορά την κρίση και τον τρόπο ζωής στην Ελλάδα, όχι μόνο επί εποχής ΣΥΡΙΖΑ αλλά συνολικά. Βλέποντας τα ντοκιμαντέρ που εγκρίθηκαν, θα νομίσει κανείς ότι είτε ζει σε άλλη χώρα, είτε οι έλληνες παραγωγοί και δημιουργοί ευνουχίστηκαν. Το δεύτερο πάντως δεν συμβαίνει.
Υποτίθεται, ότι αφού κάποια προγράμματα δεν εγκρίνονται, απορρίπτονται. Αμ δε. Κι εδώ έρχεται και δένει όχι μόνο η έννοια της νεοδιαπλοκής, αλλά και αυτής της ύπαρξης «παρακρατικού» μηχανισμού. Η ΕΡΤ, είναι το μοναδικό κανάλι στον κόσμο, που δεν έχει απορρίψει ούτε μία από τις προτάσεις που της έχουν υποβάλλει. Η αιτία δεν είναι πως ίσως τις χρειαστούν αργότερα, άρα τις κρατάμε. Η αιτία είναι πολύ πιο πρόστυχη.
Παίρνοντας υπόψη την μακρά περίοδο ανεργίας που έζησε ο χώρος και την οικονομική κατάσταση που επικρατεί, βρήκαν έναν εύστοχο τρόπο, να κρατάνε έναν ολόκληρο χώρο στην σιωπή, πιστεύοντας ότι η τακτική του να κοιτάζω την πάρτη μου θα πιάσει και εδώ. Κοινώς να προσπαθήσουν να κάνουν με αυτό τον τρόπο εξαγορά συνειδήσεων, ακόμα και με αιωρούμενες υποσχέσεις. Γι’ αυτό δεν υπάρχει καμία εμπεριστατωμένη κρίση, θετική ή αρνητική, στις προτάσεις που κατατίθενται. Οι επιτροπές στην ουσία είναι είτε ανενεργές είτε δεν υπολογίζει κανείς την κρίση τους.
Από την άλλη, οι προτάσεις που εγκρίνονται περνούν μέσω απροσδιόριστων μονοπατιών, από τα οποία διαβαίνουν μόνο κομματικοί, ή απλά «φίλοι», για την χειραγώγηση του προγράμματος μέσω του καθιερωμένου αδιαφανούς τρόπου. (Εξ ου και οι υπόνοιες που άφησε ο πρώην Διευθυντής Ενημέρωσης, γνωρίζοντας φυσικά και ο ίδιος ότι μπορούν να γίνουν με τρόπους που δεν πρόκειται να αποδειχτούν ποτέ).
Κοινώς το δίδυμο Παππάς-Ταγματάρχης, αντί να ανοίξει την ΕΡΤ και με τα κατάλληλα μέτρα να φτιάξει ένα αντικειμενικό και αξιοπρεπές κανάλι, έφτιαξε ένα προσωπικό μαγαζάκι του στυλ «Ανοίξαμε και σας περιμένουμε», κλείνοντας το μάτι στους φίλους τους, σε απολύτως επιλεκτικά ραντεβού παραγωγών που καταθέτουν προτάσεις.
Το ραδιόφωνο
Υπάρχει και ο «φτωχός συγγενής» του ραδιοτηλεοπτικού κολοσσού, που συνεισφέρει το πρώτο σκέλος του τίτλου, δηλαδή το ραδιόφωνο, του οποίου όμως η πολιτιστική και λοιπή συνεισφορά δεν είναι καθόλου «φτωχή». Αλήθεια, τι έχουν στο μυαλό τους; Να κλείσουν τα προγράμματα;
Ας παραθέσουμε και πάλι τα γεγονότα:
1. Αδιαφανείς διαδικασίες στην επιλογή των διευθυνόντων της ραδιοφωνίας και των προϊσταμένων των τμημάτων και χωρίς, τις περισσότερες φορές, τα τυπικά προσόντα. Οπότε διευθυντής προγράμματος της ραδιοφωνίας τοποθετείται δημοσιογράφος που δεν έχει ιδέα από μουσικά ραδιόφωνα και διευθύντρια του Δεύτερου Προγράμματος τοποθετείται μια εκφωνήτρια που επίσης δεν έχει σχέση με μουσικό ραδιόφωνο, σύμφωνα με ομολογία όλων των παραγωγών του προγράμματος.
2. Πως λύνονται τα προβλήματα διεύθυνσης; Με την παρέμβαση σκιωδών προσώπων δίκην διευθυντών που εκτελούν την αποστολή κυβέρνησης και κόμματος.
3. Τοποθέτηση ως παραγωγών, ατόμων που δεν έχουν ειδίκευση, καταργώντας έτσι στην πράξη τις ειδικότητες και τα απαιτούμενα προσόντα για τη θέση εργασίας. Διοικητικοί υπάλληλοι, γραμματείς και άλλοι, ορίζονται μουσικοί παραγωγοί χωρίς καμιά προεκπαίδευση έστω. Κι έτσι στον αέρα ακούγονται «φίδια» κι ακόμα χειρότερα «φίδια» ακούγονται εκτός αέρα (μα αν οι διευθυντές δεν έχουν τα προσόντα πως θα τα απαιτήσουν από τους υφισταμένους, και πως θα κρίνουν τη δουλειά τους;).
4. Οι 8 στους 10 δημοσιογράφους έχουν προαχθεί σε αρχισυντάκτες ή διευθυντές, προκειμένου να δικαιολογείται το σχετικό επίδομα θέσης. Όσοι δεν εντάσσονται ως πρόσωπα ή ως ειδικότητα στο καθεστώς εύνοιας δεν λαμβάνουν «θέση».
5. Τυπικές απαιτήσεις «να μπει τάξη» και να στριμωχτούν οι εργαζόμενοι που δεν δουλεύουν (και από αυτούς έχει η ΕΡΤ, μεταξύ τους και κάποιοι που τώρα έγιναν στελέχη). Τι κάνει μια σωστή διοίκηση; Αξιολογεί με κριτήρια ουσίας, δηλαδή με βάση το παραγόμενο προϊόν, και παίρνει ουσιαστικά μέτρα ένταξης των «αργούντων». Τι κάνει μια διοίκηση που δεν ξέρει και δεν θέλει να μάθει; Τους τσουβαλιάζει όλους και παίρνει μέτρα αυστηρών εφαρμογών του ωραρίου.
Υποτίθεται πως έτσι δουλεύουν όλοι. Το τι παράγεται δεν είναι σε θέση να το κρίνουν γιατί δεν γνωρίζουν. Έτσι οι μουσικοί παραγωγοί που χρειάζεται να βρίσκονται εκτός κτιρίων, σε διαφορετικές ώρες της ημέρας υποχρεώνονται να βρίσκονται επί οχτάωρο εκεί. Έτσι οι δημοσιογραφικές παραγωγές, στο μεγάλο μέρος τους είναι χωρίς προετοιμασία και με «εγκεκριμένους» καταλόγους «προσκεκλημένων» (Κι αν στην τηλεόραση είναι υποχρεωμένοι να κρατούν τα προσχήματα, στο ραδιόφωνο βλέπεις την εικόνα των πραγματικών προθέσεων και σχεδίων).
6.Αγνοώντας το αντικείμενο και τον τρόπο διοίκησης γεννάνε προβλήματα, τα οποία προσπαθούν να επιλύσουν σε βάρος των εργαζομένων. Κι αν συναντήσουν αντιδράσεις ή αντιστάσεις στοχοποιούν και περιθωριοποιούν τους εργαζόμενους αυτούς.
7.Το ενημερωτικό Πρώτο Πρόγραμμα, στο οποίο έχουν γίνει ουκ ολίγες νέες προσλήψεις, κλείνει τις μεγάλες αργίες και το καλοκαίρι, γιατί δεν έχει προσωπικό. Κι αν κάποιος ακροατής αναζητεί ειδήσεις, ας ψάξει άλλο σταθμό. Αν αυτό δεν λέγεται υπονόμευση, πως αλλιώς μπορεί να ονομαστεί;
8. Χαρακτηριστική είναι η κατάσταση που δημιουργήθηκε με τις άδειες των εργαζομένων στα ραδιόφωνα. Η διοίκηση (η διοικητική πλευρά) ανακοίνωσε τον Οκτώβριο (τότε το έμαθε;) πως με βάση το νόμο όλες οι άδειες του προσωπικού πρέπει να δοθούν μέχρι 31 Δεκεμβρίου.
Ύστερα και από τη δικαστική απόφαση που ακύρωσε τις προσλήψεις ηχοληπτών και παραγωγών, αν όλοι οι δικαιούμενοι αδειών, κυρίως οι ηχολήπτες, πάρουν άδεια, τα μουσικά ραδιόφωνα θα κλείσουν μέχρι το τέλος του χρόνου. Τι έκανε σε αυτή την περίπτωση η «έμπειρη» διοίκηση (η διευθυντική πλευρά); Κάλεσε τους εργαζόμενους και τους ανακοίνωσε, χωρίς δικαίωμα λόγου και αντιλόγου, πως θα παραμείνουν ανοιχτά το Πρώτο πρόγραμμα και η ΕΡΑσπόρ, και τα άλλα προγράμματα, Δεύτερο, Τρίτο, Κόσμος… θα παίζουν λίστες. Δεν ξέρουν, δεν ρωτάνε κιόλας. Οι εργαζόμενοι κινητοποιήθηκαν. Ηχολήπτες και παραγωγοί είπαν πως δεν μπορούν να αφήσουν τα προγράμματα να κλείσουν και πως είναι διατεθειμένοι να μην κάνουν χρήση των αδειών τους.
Κατόπιν τούτου ερωτήθηκε το υπουργείο το οποίο απάντησε πως δεν μπορούν να δοθούν οι άδειες τον επόμενο χρόνο αλλά πρέπει να πληρωθούν αν δεν δοθούν. Η διοίκηση αποσιωπά την απάντηση του υπουργείου και αποφασίζει να κλείνουν νωρίτερα τα προγράμματα ώστε να «εξοικονομηθούν» βάρδιες.
Εικόνα αποσύνθεσης
Κι ενώ η διοίκηση αποφάσισε να ταράξει τους εργαζόμενους στη …νομιμότητα ήρθε η νομιμότητα και τους τάραξε όλους συθέμελα, λόγω καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων. Θαυμάσια εικόνα μιας «αριστερής» διοίκησης… Δύο φορές δικαστήρια ακύρωσαν πράξεις της κι άλλη μία οι ίδιοι υποχρεώθηκαν να ακυρώσουν τον εαυτό τους και τις αποφάσεις τους.
Την πρώτη, ακυρώθηκε η πράξη της διοίκησης να απαιτήσει από τους υπαλλήλους να υπογράψουν δήλωση πως δεν ασκούν εθελοντισμό. (Ακόμα κι αν η διοίκηση ήθελε έτσι να αποτρέψει τη δεύτερη κρυφή απασχόληση, το έκανε με άκυρο τρόπο, πέραν του απαράδεκτου της ουσίας). Τη δεύτερη, ακυρώθηκε από το δικαστήριο ο διαγωνισμός για την πρόσληψη ηχοληπτών και παραγωγών ραδιοφώνου με οχτάμηνη σύμβαση. Την τρίτη, πρόεδρος και διευθύνοντες έντρομοι «μάζευαν» τις χορηγίες που έκανε η ΕΡΤ, επειδή ήταν «παράνομες» (μετά ενάμιση χρόνο το αντιλήφθηκαν οι «τυπικοί» και «αυστηροί» διοικούντες).
Επί πλέον, η «τυπική» διοίκηση δεν έχει ακόμα κάνει, ενάμιση χρόνο τώρα, εκκαθάριση των δεδουλευμένων ώστε να πληρωθούν οι εργαζόμενοι. Τελειώνει ο Νοέμβρης και το καλοριφέρ δεν έχει ανάψει στο κτήριο, γιατί δεν υπάρχουν υδραυλικοί να κάνουν τη συντήρηση. Προωθούν άραγε την ανάθεση σε ιδιώτες εργολάβους; Το ίδιο συμβαίνει με τα προβλήματα του κτηρίου, καθώς δεν εμφανίζονται τεχνικοί για τη συντήρηση του. Την Τρίτη 22 Νοεμβρίου έπεσε η ψηφιακή πλατφόρμα μέσω της οποίας μεταδίδονται οι ειδήσεις σε άλλες γλώσσες επειδή δεν είχε πληρωθεί ο λογαριασμός.
Φυσικά υπό τέτοιες συνθήκες ούτε λόγος να γίνεται για διάλογο και συνεννόηση μεταξύ εργαζομένων και διοίκησης. Οι ευνοούμενοι (προσωπικά ή πολιτικά) έχουν αντίστοιχη μεταχείριση σε πολλαπλά επίπεδα ενώ στα μπαρ και τους διαδρόμους σουλατσάρουν άνθρωποι που δεν κάνουν σχεδόν τίποτα. Το αποτέλεσμα όλων αυτών, και άλλων μικρότερης σημασίας, που όπως είναι φυσικό τα ακολουθούν, είναι ένα κλίμα απαξίωσης του έργου των εργαζομένων από τους διευθυντές και των διευθυνόντων από τους εργαζόμενους.
Υπό αυτές τις συνθήκες πως λύνονται τα προβλήματα; Τα οποία τις περισσότερες φορές δημιουργούνται από την άγνοια των διευθυνόντων. Με διοικητικές αποφάσεις, επιβολή λόγω διευθυντικού δικαιώματος και γενική αμφισβήτηση. Με όποια αποτελέσματα έχει αυτή η κατάσταση στο έργο που παράγεται.
Αυτή εν ολίγοις είναι η ιστορία άλλης μία χαμένης ευκαιρίας για να λειτουργήσει κάτι σωστά σε αυτή τη χώρα. Είναι μια ιστορία παράλληλη αλλά και σχετική των μνημονίων, του δημοψηφίσματος και της μεγάλης κοροϊδίας που υφιστάμεθα αυτά τα χρόνια. Είναι η ιστορία, ενός παλιού και ταυτόχρονα σύγχρονου μηχανισμού χειραγώγησης.
Κι ο πρόεδρος;
Τι κάνει, μέσα σε όλα αυτά, ο πρόεδρος της ΕΡΤ, Διονύσης Τσακνής, από τον οποίον τουλάχιστον υπήρχαν άλλες απαιτήσεις; Τίποτα! Δηλώνει πως δεν ανακατεύεται. Κρίμα. Δέχεται να παίζει τον ρόλο του προέδρου-φαντάσματος, προσφέροντας το απαραίτητο άλλοθι για το στήσιμο όλου αυτού του παιχνιδιού. Αλλά, το να κάνεις πως δεν συμμετέχεις δεν σημαίνει κιόλας πως δεν ευθύνεσαι. Και τα πολιτικά κεφάλαια του παρελθόντος δεν συμψηφίζουν για πολύ καιρό τις πράξεις και τις παραλήψεις-συγκαλύψεις του παρόντος!