Από τους Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου και Αυγουστίνο Ζενάκο στο τεύχος Ιανουαρίου
Από το 1922 μέχρι σήμερα δεν έφυγε λεπτό από το κέντρο της πολιτικής σκηνής. «Καταχθόνιο» το χαρακτήρισαν πολλοί, το κατηγόρησαν ότι «ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις» και ότι παίζει βρόμικα παιχνίδια. Τελικά, για ποιον «παίζει» το Συγκρότημα; Ο θρύλος του χτίστηκε γύρω από τους αγώνες του ιδρυτή του για τη φιλελεύθερη παράταξη και τη Δημοκρατία. Αλλά μήπως ήταν προορισμένο να παίζει μόνο για τον εαυτό του; Και ποιος μιλάει γι” αυτό;
«Να, εκεί που κάθεσαι καθόταν ο Βενιζέλος. Κι εδώ που κάθομαι εγώ καθόταν ο Λαμπράκης και του υπαγόρευε τα μέλη της κυβέρνησής του. Σε αυτό το μαγαζί ήρθες να δουλέψεις». Τα ίδια αυτά λόγια έχουν χρησιμοποιήσει αρκετά στελέχη του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, με εμφανή αγωνία να μεταλαμπαδεύσουν στους νέους προσήλυτους την υποχρέωση να νιώθουν δέος για τον τόπο εργασίας τους. Αλλά και με εξίσου εμφανή αδιαφορία για την ιστορική ακρίβεια. Ακρίβεια όχι τόσο ως προς το αν ο Δημήτριος Λαμπράκης υπαγόρευε όντως τα μέλη της κυβέρνησής του στον Ελευθέριο Βενιζέλο, αλλά περισσότερο για το γεγονός ότι μια τέτοια συζήτηση δύσκολα θα γινόταν στο μετέπειτα γραφείο ενός μεσαίου στελέχους στην οδό Χρήστου Λαδά 3, πόσο μάλλον στην οδό Μιχαλακοπούλου 80…
Είναι έτσι ο ΔΟΛ. Τον περιέβαλε πάντα μια σχεδόν μυστικιστική αχλή, μια αδιαμφισβήτητη αναγνώριση ότι κατοικούσε σε ένα πολιτικό επίπεδο άπιαστο για τους κοινούς θνητούς. Όποιος τον έχει ζήσει, το ξέρει, το έχει αισθανθεί να αντανακλάται στη συμπεριφορά σχεδόν κάθε εργαζόμενου, από τους πολιτικούς συντάκτες ώς τον μικρό αυτοκράτορα-κλητήρα της εισόδου. Γι’ αυτό και το ενδιαφέρον φαινόμενο δεν είναι ότι εξανάγκασε ίσως κάποιους να κάνουν πράγματα που δεν ήθελαν, αλλά ότι πάρα πολλοί ήθελαν να τα κάνουν. Με πρώτον αναμέσά τους, ασφαλώς, τον πιο πρόσφατο κυρίαρχο του ΔΟΛ, τον Σταύρο Ψυχάρη, όσο κι αν αυτός πρόσφατα έγραψε στο Βήμα: «Δεν είναι δική μας δουλειά η άσκηση της εξουσίας». (Το Βήμα, 9.10.2011)
Η άσκηση της εξουσίας, με την ευθεία έννοια, πράγματι δεν ήταν δουλειά των ιθυνόντων του ΔΟΛ. Ούτε ο ιδρυτής του ΔΟΛ Δημήτρης Λαμπράκης ούτε ο διάδοχός του Χρήστος Λαμπράκης, αλλά ούτε και ο Σταύρος Ψυχάρης μεταπήδησαν ποτέ σε πολιτικό αξίωμα (με την εξαίρεση της διοίκησης του Αγίου Όρους, ο τελευταίος). Πολλά πρώην στελέχη και πρώην εργαζόμενοι εξελέγησαν ή διορίστηκαν, βέβαια, σε αξιώματα αλλά ούτε καν αυτό δεν είναι το θέμα. Το θέμα είναι ότι ο ΔΟΛ, από τη στιγμή της ίδρυσης των εφημερίδων του, έχει μια ιστορία άρρηκτα συνδεδεμένη με τις πολιτικές τύχες της Ελλάδας και όσο και αν κάποιες δεν κατόρθωσε να τις επηρεάσει, το βέβαιο είναι ότι προσπάθησε. Κάτι είχε υπόψη του ο εξόριστος επί Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πρωθυπουργός της Ελλάδας Εμμανουήλ Τσουδερός: μπορεί να παραπονούνταν ότι τις τύχες της χώρας κρίνει ένας «παράφρονας εκδότης», ένας «υστερικός έμπορος διαφημίσεων», αλλά οι επιστολές του προς τον Δημήτριο Λαμπράκη ξεκινούν με την προσφώνηση «Αγαπητέ Μήτσο…».
Είπαμε: ο ΔΟΛ προσπαθούσε να καθορίσει την πολιτική. Δεν σημαίνει ότι το πετύχαινε πάντα…
Ο Χρήστος Λαμπράκης απογοήτευσε όσους τον περίμεναν να καταρρεύσει επειδή, καταπώς έλεγαν, δεν διέθετε το σθένος του πατέρα του. Το ενδιαφέρον είναι ότι πήρε μία –τουλάχιστον– απόφαση που θύμιζε πολύ τον Δημήτριο Λαμπράκη. Όπως εκείνος δεν είχε κλείσει τις εφημερίδες του κατά τη διάρκεια της Κατοχής, έτσι και ο Χρήστος Λαμπράκης δεν τις έκλεισε κατά τη διάρκεια της Επταετίας. Φυλακίστηκε, βέβαια, για πολύ λίγο, από τους Συνταγματάρχες. Αλλά ήταν τότε, το 1970, μεσούσης της Δικτατορίας, που η ατομική εταιρεία Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη μετατράπηκε σε ανώνυμη.
Εκείνον τον καιρό, λοιπόν, ανέτειλε ένα νέο αστέρι. Το γιατί ο Σταύρος Ψυχάρης έγινε διευθυντής του Βήματος έχει προκαλέσει μεγάλη απορία μέσα στα χρόνια. Στον ΔΟΛ βρέθηκε το 1968. Ήταν κουμπάρος του υπουργού Τύπου της Χούντας Βύρωνα Σταματόπουλου – όχι ακριβώς τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια που θα περίμενε κανείς ως εχέγγυα για μια διακεκριμένη πορεία στα κατεξοχήν μέσα της δημοκρατικής παράταξης. Όμως και οι Γ. Συριώτης, A. Zαφειρόπουλος, I. Tζαρτίλης –θυμάστε;– είχαν υπάρξει «Τριμελής Επιτροπή». Κάποια συνομιλία με την εξουσία είναι απαραίτητη – όποια και αν είναι η εξουσία. Εκτός αν κλείσει κανείς τις εφημερίδες του. Αλλά ο ΔΟΛ δεν τις έκλεισε ποτέ. Και ελάχιστοι μιλούν γι’ αυτό, όπως και για οτιδήποτε αμφισβητεί τις δημοκρατικές του ευαισθησίες…
Η Μεταπολίτευση βρίσκει τον ΔΟΛ σε ισχυρή θέση για άλλη μια φορά. Σύμφωνα με ορισμένους, εγκληματικά ισχυρή. Το 2011, ο βουλευτής του ΔΗΚΟ της Κύπρου Ζαχαρίας Κουλίας δημοσιοποίησε ένα έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο τρεις μέρες πριν από το πραξικόπημα στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα σύσκεψη, στο εξοχικό του Χρήστου Λαμπράκη στον Πόρο, μεταξύ των ηγετών του εγχειρήματος ανατροπής του Μακαρίου: εκτός από τον Λαμπράκη, τον οποίο ο κ. Κουλίας χαρακτήρισε ως πολιτικό νου του πραξικοπήματος, συμμετείχαν ο δικτάτορας Δημήτρης Ιωαννίδης και επιτελείς του, o εφοπλιστής Ποταμιάνος, ενώ από την Κύπρο συμμετείχε ο Νίκος Σαμψών. Το έγγραφο απαξιώθηκε ως πλαστό, ωστόσο, όχι πέραν αμφιβολίας…
«Αγοράζουμε παν ό,τι κινείται»
Τη φράση μεταφέρει στέλεχος του ΔΟΛ, έχοντάς την ακούσει ο ίδιος. Ο ΔΟΛ, μέχρι ενός σημείου, είχε ένα προνόμιο: ήταν αμιγώς δημοσιογραφικός ή, έστω, εκδοτικός οργανισμός. Δεν είχε ευθεία σύνδεση, όπως άλλοι εκδότες, με άλλου είδους επιχειρήσεις. Αλλά όλα αυτά έμελλε να αλλάξουν. Ο θρύλος, φυσικά, θα επέμενε στους προσδιορισμούς «Χρήστος Λαμπράκης: δημοσιογράφος», «Σταύρος Ψυχάρης: δημοσιογράφος». Αλλά η πραγματικότητα θα ξεδιπλωνόταν διαφορετικά…
Η δραστηριότητα του ΔΟΛ, τόσο η εκδοτική όσο και η επιχειρηματική, εντείνεται στη δεκαετία του 1980. (Ήδη από το 1959, ο Χρήστος Λαμπράκης είχε εκδώσει την εβδομαδιαία αθλητική εφημερίδα Ομάδα, το 1963 το μηνιαίο περιοδικό Εποχές και το 1967 τον ετήσιο οδηγό τουρισμού Διακοπές.)…
«Είμαστε μόνο δημοσιογραφικός οργανισμός»
Η φράση ανήκει στον Σταύρο Ψυχάρη. Τη συναντούμε σε συνέντευξή του το Σεπτέμβριο του 1993, όταν το περιοδικό Media View τον ρωτάει αν ο ΔΟΛ έχει βλέψεις σε δημόσια έργα. «Τον κακό τους τον καιρό όσων τα λένε» απαντάει ο τότε διευθυντής του Βήματος. Και συνεχίζει: «Επειδή αποκαλύπτουμε τις κομπίνες, έχουν θράσος και μιλάνε αυτοί οι γκάγκστερ. Εμείς είμαστε μόνο δημοσιογραφικός οργανισμός, τελεία και παύλα».
Η αλήθεια είναι πως, μολονότι για αρκετούς η ιδέα της τεράστιας επέκτασης του ΔΟΛ έχει ταυτιστεί με τον Σ. Ψυχάρη, ήταν πρώτα απ” όλα θέληση του Χ. Λαμπράκη. Μάλιστα, ο ίδιος ο Σ. Ψυχάρης είχε μεγάλες αντιρρήσεις. Πίστευε σε μια πιο ευέλικτη, πιο μικρή αλλά πιο δυναμική εταιρεία…
«Ο ΔΟΛ είναι μια υγιής επιχείρηση»
Πρόκειται για άλλη μία από τις διαπιστώσεις του Β. Χιώτη στην ίδια δίκη, το 2008. Εκείνη τη χρονιά, ωστόσο, ο ΔΟΛ είχε ζημιές ύψους 5,9 εκ. ευρώ. Το 2009, η μητρική εταιρεία είχε ζημιές 6,7 εκ. ευρώ. Ο όμιλος ΔΟΛ εμφανίζει ζημιές σε 7 από τις 11 χρήσεις στο διάστημα 1999-2009. Οι υψηλότερες ζημιές καταγράφονται το 2001 με 29,8 εκ. ευρώ, ενώ το 2009 οι ενοποιημένες ζημιές έφτασαν τα 16,2 εκ. ευρώ.
Ο Χ. Λαμπράκης πέθανε το 2009, υποκύπτοντας σε προβλήματα υγείας που τον ταλαιπωρούσαν χρόνια. Το 25% των μετοχών του ΔΟΛ είχε φροντίσει, ωστόσο, να το πουλήσει στον Σ. Ψυχάρη τέσσερα χρόνια νωρίτερα. Όπως προκύπτει βέβαια και από την περίφημη κατάθεση του Β. Χιώτη, ο Σ. Ψυχάρης είναι δημοσιογράφος, κάποιας «επιφάνειας» πιθανώς, αλλά όχι κάποιος που θα μπορούσε να διαθέτει τα απαραίτητα κεφάλαια. Έτσι, προσέτρεξε σε τραπεζική βοήθεια: δανείστηκε τα απαραίτητα από την AlphaBank, με εγγύηση τις ίδιες τις μετοχές και συμφωνία να αποπληρώνει τους τόκους του δανείου από τα μερίσματά του. Το γεγονός ότι η μετοχή του ΔΟΛ έκτοτε κατρακυλάει, γεγονός προφανώς προβληματικό και για την εγγύηση και για τους τόκους, δεν ξέρουμε αν απασχολεί την τράπεζα ή αν πρόκειται για άλλη μια περίπτωση εκκεντρικής επιχειρηματικότητας που μοιάζει να περιβάλλει την πορεία του ΔΟΛ.
Ολόκληρο το ρεπορτάζ-έρευνα του περιοδικού το διαβάζετε εδώ