Έπεσα και εγώ στην παγίδα μετάδοσης και αναμετάδοσης κειμένου στο face book με το οποίο “δηλώνεται” η μητρότητα και πατρότητα των κειμένων, φωτογραφιών, βίντεο, κ.λ.π. ως “ατομική μου πνευματική ιδιοκτησία”.
Και άκουσα τα εξ΄αμάξης από φίλους καθώς όπως αποδείχθηκε το εν λόγω κείμενο είναι ένα ακόμη τρολλάρισμα στα τόσα που παράγονται και αναπαράγονται καθημερινά στην αχανή πλατεία της “κοινωνίας” των δικτύων. Γιατί ήδη με το άνοιγμα προσωπικής σελίδας έχουμε συναινέσει σε όλους τους όρους, παρελθόντες και μελλοντικούς, της εταιρείας.
Στο ερώτημα “είμαστε τελικά πειράματα στο πείραμα” των social media; έλαβα μια πολύ διαφωτιστική και ενδιαφέρουσα άποψη. Το κομμάτι του φίλου Στέφανου Σταυρόπουλου στο Hit and Run πριν μερικούς μήνες, το οποίο και παραθέτω. Τελικά πράγματι γινόμαστε και πειράματα, σε τύπους αλγορίθμων. Όπως γράφει και ο Στέφανος το προϊόν του facebook είναι οι ίδιοι οι χρήστες του.
Το Facebook στην… υπηρεσία της σύγχρονης ψυχολογίας (;)
Του Στέφανου Σταυρόπουλου
Πώς θα σου φαινόταν αν μάθαινες ότι η πρόσφατη ανάρτησή σου στο αγαπημένο σου κοινωνικό δίκτυο έβαλε, ερήμην σου, ένα λιθαράκι στη διαμόρφωση της σύγχρονης ψυχολογίας – και όχι μόνο; Επιστήμονες του κοινωνικού δικτύου Facebook δημοσίευσαν έκθεση στην Αμερικανική Ακαδημία Επιστημών (PNAS) που δείχνει ότι χειραγώγησαν το περιεχόμενο που εμφανίζεται στην αρχική σελίδα περισσοτέρων από 600.000 χρηστών της υπηρεσίας τους, σε μια προσπάθεια να προσδιορίσουν αν είναι εφικτό να επηρεάσουν τη συναισθηματική τους κατάσταση.
Με βάση την έκθεση τα ευρήματα του πειράματος είναι πολύ σημαντικά γιατί για πρώτη φορά αποδείχθηκε σε τόσο μεγάλη κλίμακα πώς οι συναισθηματικές καταστάσεις μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο, χωρίς να γίνεται αντιληπτό, οδηγώντας τα να βιώνουν τα ίδια συναισθήματα. Παρουσιάζουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η μετάδοση συμβαίνει χωρίς την άμεση επαφή (λεκτική) των ατόμων, αλλά απλά με έκθεση του “αντικειμένου” σε κάποιον φίλο που απλά εκφράζει κάποιο συναίσθημα στις αναρτήσεις του.
Το “πείραγμα” του αλγόριθμου
Η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε περιελάμβανε το “πείραγμα” του αλγόριθμου που καθορίζει ποιες αναρτήσεις θα εμφανίζονται στην αρχική σελίδα των χρηστών. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές διαστρέβλωσαν τον αριθμό των θετικών ή των αρνητικών όρων που εμφανίζονταν και βλέπονταν από τυχαία επιλεγμένους χρήστες. Στη συνέχεια ανέλυσαν τις αναρτήσεις που πραγματοποίησαν οι συγκεκριμένοι χρήστες για μια εβδομάδα μετά. Αξιολόγησαν το πόσο αρνητικά ή θετικά εκφράστηκαν στις δικές τους αναρτήσεις και απέδειξαν ότι οι συναισθηματικές μεταβολές μπορούν να μεταφερθούν με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων.
Προσωπικά δεδομένα; Ναι μεν, αλλά…Το πείραμα αυτό φυσικά δεν παραβιάζει την ιδιωτικότητα των χρηστών, αφού αφενός μεν η συλλογή των στοιχείων δεν έγινε από ανθρώπους αλλά από υπολογιστές, οπότε και δεν έγιναν γνωστά σε κανέναν τα στοιχεία των τυχαία επιλεγμένων “αντικειμένων”, αφετέρου δε όλοι οι χρήστες του κοινωνικού δικτύου έχουν αποδεχθεί τους όρους της εταιρείας για τη πολιτική της χρήσης των προσωπικών δεδομένων. Οι όροι αυτοί προβλέπουν πως η εταιρεία μπορεί να κάνει χρήση των δεδομένων αυτών για ανάλυση και αξιολόγηση με σκοπό τη διαφήμιση, δοκιμές λειτουργίας, έρευνα για βελτιστοποίηση της υπηρεσίας κ.ά.
Ο επικεφαλής της συγκεκριμένης έρευνας Άνταμ Κράμερ, ψυχολόγος και ερευνητής στο πεδίο της έκφρασης των συναισθημάτων, είχε δηλώσει σε συνέντευξη πριν από χρόνια πως προσχώρησε στο Facebook γιατί αποτελεί τη μεγαλύτερο πεδίο έρευνας όλων των εποχών στην ιστορία του ανθρώπου.
Όλα τα παραπάνω μας υπενθυμίζουν ότι τα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι απλά χώροι όπου μπορείς να δεις τις φωτογραφίες ή να διαβάσεις τα πολιτικά σχόλια των φίλων και συγγενών σου, αλλά είναι ταυτόχρονα και εργαστήρια έρευνας που χειραγωγούν συνειδήσεις μετατρέποντάς μας σε πειραματόζωα, άλλοτε στο ρόλο του θύτη και άλλοτε στο ρόλο του θύματος ανάλογα με τους σκοπούς τους, είτε αυτοί έχουν ανθρωπιστικό χαρακτήρα (“συνεισφορά” στη μοντέρνα ψυχολογία) είτε εξυπηρετούν τα συμφέροντα των διεθνών ελίτ.