Μέχρι και το απόγευμα της Κυριακής στην ατζέντα των δυναμικών social media κυριαρχούσε το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ της ελβετικής τηλεόρασης για το σκάνδαλο Novartis. Η αποκάλυψη των κυνικών δηλώσεων του υπουργού Α. Γεωργιάδη στην κάμερα του ντοκιμαντέρ περί φυσιολογικότητας του χρηματισμού πολιτικών, έγινε viral σε λίγες ώρες. Και ξαφνικά η ατζέντα άλλαξε. Όλο το twitter και το face book, από κοντά και τα τηλεοπτικά κανάλια, οι ιστοσελίδες των εφημερίδων, έπεσαν σε νέα “είδηση”. Πάνοπλοι άνδρες της ΕΚΑΜ μπούκαραν σε δυο κινηματογράφους και έβγαλαν έξω τους πιτσιρικάδες μαζί με τους γονείς τους.
Όταν θέλεις να εξαφανίσεις μια πραγματικότητα, ο καλύτερος τρόπος είναι να δημιουργήσεις μια άλλη. Αυτή όμως πρέπει να να είναι σοκαριστική και να απευθύνεται κυρίως-σχεδόν αποκλειστικά-στο συναίσθημα. Μόνο έτσι μπορεί ο προπαγανδιστικός στόχος να επιτευχθεί. Δεν λέμε πως η αλλαγή της ατζέντας στα κοινωνικά δίκτυα, οργανώθηκε κεντρικά και με στόχο. Δεν το γνωρίζουμε. Όμως στο αποτέλεσμα του έτσι ακριβώς λειτούργησε! Οι διαμορφωτές της “κοινής γνώμης” στην “κοινωνία” των δικτύων, παράτησαν τη Novartis και διέδωσαν τη σοκαριστική όντως και απίστευτη είδηση. Το ντοκιμαντέρ για τη Novartis και ο υπουργός μπήκαν σε δεύτερη μοίρα. Δεν θα εξαφανιστούν από τη επικαιρότητα αλλά δεν είναι πλέον το κυρίως γεγονός για τη …μάζα.
Η βασική αυτή αρχή της πολιτικής επικοινωνίας και χειραγώγησης, της ανακατεύθυνσης δηλαδή της ατζέντας για το ευρύ κοινό είναι πολύ παλιά, σχεδόν 80 ετών και στις δεκαετίες αυτές έχει εξελιχθεί σε επιστήμη. Θα θυμάστε την αμερικάνικη ταινία του Μπάρι Λέβινσον Wag the Dog του 1997. Ο κινηματογραφικός παραγωγός του προέδρου των ΗΠΑ, μαζί με τον επικοινωνιολόγοτου, κατασκευάζουν με απόλυτη επιτυχία έναν πόλεμο σε μια άγνωστη στους Αμερικανούς, χώρα την Αλβανία, πόλεμος που καταφέρνει να”σκεπάσει” το ρόζ σκάνδαλο του προέδρου.
Για να το πετύχει χρησιμοποιεί κυρίως τα ΜΜΕ και τη βιομηχανία του θεάματος. Γιατί μπορεί τα ΜΜΕ να μην καθορίζουν τι θα σκεφθεί η “κοινή γνώμη” ή πως ακριβώς θα αντιδράσει σε κάθε γεγονός, μπορούν όμως-και το κάνουν- να κατευθύνουν τη σκέψη των ανθρώπων σε ποια ακριβώς θέματα θα πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους, τι να προσέξουν, τι έχει μεγαλύτερη σημασία σε μια συγκεκριμένη στιγμή. Την αρχή αυτή διατύπωσε το 1963 ο Cohen («the press may not be successful much of the time in telling people what to think, but is successful in telling its readers what to think about»).
Τα επόμενα χρόνια ο Τύπος του Cohen έγινε τα ΜΜΕ της εποχής, η χειραγώγηση εξελίχθηκε και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είχαν πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της θεματολογίας και των σημαντικών-μείζονων θεμάτων για την κοινωνία και τους ανθρώπους.Το πράττουν χρησιμοποιώντας τις κλασικές μεθόδους της προπαγανδιστικής γλώσσας. Συναίσθημα, υπερβολή, μισές αλήθειες, δημιουργία “εχθρού”, διχοτόμηση συμφερόντων, προβολή δικαίου και άδικου…Σήμερα στην κυριαρχία των social media παρατηρούμε πως εισέρχεται άλλη μια παράμετρος. Η “χειραγώγηση” των διαμορφωτών στα κοινωνικά δίκτυα.
Στην πραγματικότητα αυτό συνέβη το βράδυ της Κυριακής. Το σκάνδαλο Novartis, μαζί με όλα τα άλλα σημαντικά θέματα, όπως το αναπτυξιακό νομοσχέδιο και άλλα μείζονα που επιδρούν σε όλη την κοινωνία, μετακινήθηκαν σσε δεύτερη μοίρα, μόνο για τους “μυημένους” της πολιτικής δράσης.