Δέκα οργανώσεις για την Ελευθερία του Τύπου ζητούν νομοθετικές αλλαγές από τον Κ. Μητσοτάκη, εκφράζοντας παράλληλα την ανησυχία τους για την κατάσταση της δημοσιογραφίας και των ΜΜΕ στη χώρα μας. Σε αυτές δεν συμπεριλαμβάνεται η ελληνική συνδικαλιστική ένωση της ΕΣΗΕΑ η οποία συνεχίζει. να συνεργάζεται πολύ καλά με την κυβέρνηση της Ν.Δ.Η επιστολή εστάλη μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι επίκειται σειρά νομοσχεδίων που αφορούν στα ΜΜΕ. (ΕΡΤ, Περιφερειακές τηλεοπτικές άδειες, Άδειες ραδιοφώνου).
Οι δέκα οργανώσεις αναφέρουν σειρά προβλημάτων στον Τύπο, η πλειονότητα των οποίων έχουν προκύψει κατά τη διάρκεια διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και επισημαίνουν ότι οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις, η έλλειψη λογοδοσίας και τα θεσμικά κενά υπονομεύουν συστηματικά την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα.
Ζητούν την πλήρη εφαρμογή των συστάσεων της Επιτροπής PEGA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την καταπολέμηση της καταχρηστικής παρακολούθησης των δημοσιογράφων μέσω κακόβουλου λογισμικού, από την υπαγόμενη στον πρωθυπουργό Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Ακόμη, ζητούν την κατάργηση του αδικήματος της κακουργηματικής δυσφήμησης, την ενίσχυση των θεσμικών ελέγχων για τις καταχρηστικές αγωγές (SLAPP) και την αποδέσμευση της ΕΡΤ από τον απευθείας έλεγχο του πρωθυπουργικού γραφείου.
Αναλυτικά η επιστολή
Αγαπητέ Πρωθυπουργέ,
Εμείς, οι υπογράφουσες οργανώσεις, απευθυνόμαστε σε εσάς προκειμένου να ζητήσουμε γραπτή ενημέρωση σχετικά με τα επικείμενα σχέδια της ελληνικής κυβέρνησης για την προώθηση ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων που θα αντιμετωπίσουν τη συνεχιζόμενη ανησυχία για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στη χώρα.
Σας γράφουμε στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων πρωτοβουλιών και δράσεων της εκστρατείας του Συμβουλίου της Ευρώπης «Journalists Matter», αλλά και υπό το πρίσμα των υποχρεώσεων της Ελλάδας ως κράτους-μέλους της Ε.Ε., περιλαμβανομένης της συμμόρφωσης με τον Κανονισμό για την Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (European Media Freedom Act), την Οδηγία κατά των SLAPP (στρατηγικών αγωγών φίμωσης) και τη Σύσταση του 2021 για την ασφάλεια των δημοσιογράφων.
Οι οργανώσεις μας παρακολουθούν και καταγράφουν επί σειρά ετών την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα και συνεχίζουν να εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
- Η έλλειψη νομικών εγγυήσεων και λογοδοσίας για την παρακολούθηση δημοσιογράφων.
- Οι απειλές, παρενοχλήσεις, φυσικές επιθέσεις και δολοφονίες δημοσιογράφων.
- Η κρατική πίεση στην ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και της (επιβολής ενιαίας) συντακτικής γραμμής , με τη χρήση δημόσιων πόρων και κρατικής διαφήμισης.
- Η έλλειψη ανεξαρτησίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης (ΕΡΤ) και του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ).
- Οι νομικές απειλές, όπως η επικράτηση στρατηγικών αγωγών φίμωσης (SLAPP) και η ποινικοποίηση της δυσφήμισης, τα οποία οδηγούν σε εκτεταμένη αυτολογοκρισία.
Στην έκθεση του Ιουνίου 2025, το Media Pluralism Monitor – ένα εργαλείο που αναπτύχθηκε από το Κέντρο για τον Πλουραλισμό και την Ελευθερία των Μέσων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο (συνχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ) – κατέγραψε ότι η Ελλάδα παρουσίασε χαμηλές επιδόσεις στους τέσσερις βασικούς τομείς αξιολόγησης: θεμελιώδεις εγγυήσεις, πλουραλισμός της αγοράς, πολιτική ανεξαρτησία και κοινωνική ενσωμάτωση.
Λαμβάνοντας υπόψη τις επίμονες ανησυχίες για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα και τη διεθνή προσοχή που αυτές προσελκύουν, ζητούμε ευγενικά από τις εθνικές αρχές να μας παράσχουν γραπτή επισκόπηση των συγκεκριμένων, στοχευμένων και μετρήσιμων βημάτων που σκοπεύουν να λάβουν, ώστε:
Να εφαρμόσουν πλήρως τις συστάσεις της Επιτροπής PEGA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την παρακολούθηση, περιλαμβανομένης:
- της ενίσχυσης θεσμικών και νομικών εγγυήσεων, του αποτελεσματικού ελέγχου πριν και μετά τις παρακολουθήσεις, της ανεξάρτητης εποπτείας των πρακτικών κρατικής παρακολούθησης, της επανεκκίνησης των ερευνών για την καταχρηστική χρήση λογισμικών κατασκοπείας κατά δημοσιογράφων με στόχο την παροχή πλήρους δικαστικής αποκατάστασης, της επαναφοράς της αρμοδιότητας της ΑΔΑΕ να ενημερώνει τους πολίτες για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών, της κατάργησης της υφιστάμενης τριετούς περιόδου που απαγορεύει στα θιγόμενα άτομα να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες για την παρακολούθησή τους για λόγους εθνικής ασφάλειας.
- Να καταργήσουν την ποινική δυσφήμιση, σύμφωνα με τις εκκλήσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης και του ΟΑΣΕ.
- Να θεσπίσουν όλα τα αναγκαία νομικά, διαδικαστικά και πρακτικά μέτρα για την κατάργηση των SLAPPs, σύμφωνα με την Οδηγία της ΕΕ και τη Σύσταση της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, και να εκπληρώσουν τη δέσμευση της κυβέρνησης – όπως διατυπώθηκε σε συναντήσεις με ΜΚΟ – να επεκτείνει την εφαρμογή της Οδηγίας αυτής και σε εσωτερικές υποθέσεις.
- Να καταργήσουν τον Νόμο 1178/81 «Περί αστικής ευθύνης του Τύπου και άλλες διατάξεις» και να μεταρρυθμίσουν τις διατάξεις για την αστική δυσφήμιση, εισάγοντας επαρκείς εγγυήσεις κατά των αδικαιολόγητων περιορισμών της ελευθερίας της έκφρασης, περιλαμβανομένων αυτών που επιβάλλονται μέσω SLAPPs. Οι εγγυήσεις αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, περιορισμό στην αποζημίωση για ηθική βλάβη που διεκδικείται κατά δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης.
Να προχωρήσουν τολμηρά σε όλες τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις με βάση τον Κανονισμό για την Ελευθερία των μέσων ενημέρωσης για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ομηρίας των ΜΜΕ στην Ελλάδα, για ζητήματα όπως:
- ιδιοκτησίας και συγκέντρωσης στην αγορά, ίδρυσης πραγματικά διαφανούς και λειτουργικού μητρώου ιδιοκτησίας ΜΜΕ, εγγυήσεων για την ανεξαρτησία της σύνταξης, περιλαμβανομένων των ανεξάρτητων διορισμών σε θέσεις ευθύνης στα δημόσια ΜΜΕ, διαφανούς εποπτείας της κρατικής χρηματοδότησης προς τα ΜΜΕ, άμεσης απομάκρυνσης της ΕΡΤ και του ΑΠΕ-ΜΠΕ από την εποπτεία του Γραφείου σας.
- Να θεσπίσουν μέτρα για την παύση των συκοφαντικών εκστρατειών κατά δημοσιογράφων και της παρενόχλησης ή εκφοβισμού τους από δημόσιους λειτουργούς, περιλαμβανομένης της άμεσης καταδίκης τέτοιων πράξεων από την πολιτική ηγεσία και, όπου είναι δυνατόν, της λογοδοσίας των υπευθύνων, σύμφωνα με τη Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων (2021).
- Να αυξήσουν τους πόρους και τη στήριξη στις διωκτικές αρχές, προκειμένου να ενισχυθεί η ικανότητά τους να ερευνούν όλα τα εγκλήματα κατά δημοσιογράφων, να δημοσιοποιήσουν πληροφορίες για τις ενέργειες στήριξης που εφαρμόζονται και τα αναμενόμενα αποτελέσματά τους, και να αντιμετωπίσουν το καθεστώς ατιμωρησίας για τις ανεξιχνίαστες δολοφονίες δημοσιογράφων, δημοσιοποιώντας – όπου είναι δυνατόν – τις σχετικές ενέργειες των αρχών.
- Τέλος, σας καλούμε να εξετάσετε το ενδεχόμενο έναρξης μιας διαβουλευτικής διαδικασίας για τη δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου δράσης, το οποίο να ενσωματώνει με ολοκληρωμένο τρόπο τις παραπάνω προτάσεις, αποδεικνύοντας έμπρακτα και αδιαμφισβήτητα τη δέσμευση για την υπεράσπιση της ελευθερίας του Τύπου.
Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από πλήρη επανεξέταση της αποτελεσματικότητας και ανεξαρτησίας της Ομάδας Εργασίας για την Προστασία, Ασφάλεια και Ενδυνάμωση των Δημοσιογράφων και των Επαγγελματιών των ΜΜΕ, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει ως ουσιαστικός θεσμικός πυλώνας υπεράσπισης όλων των δημοσιογράφων – περιλαμβανομένων και όσων ασκούν κριτική στην κυβέρνησή σας – και να επιτρέψει φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις για την ελευθερία του Τύπου.
Association of European Journalists (AEJ)
Committee to Protect Journalists (CPJ)
European Federation of Journalists (EFJ)
European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
Free Press Unlimited (FPU)
Human Rights Watch (HRW)
Index on Censorship
International Press Institute (IPI)
Reporters Without Borders (RSF)
Vouliwatch