Παλαιστίνιοι αγωνίζονται να λάβουν δωρεά τροφίμων σε μια κοινοτική κουζίνα στο Χαν Γιουνίς στις 16 Μαΐου 2025. Ολόκληρος ο πληθυσμός της Γάζας έχει έλλειψη τροφίμων και η πείνα των δημοσιογράφων και τα συναφή προβλήματα υγείας επιδεινώνουν τις προκλήσεις της δημοσιογραφίας. (Φωτογραφία: AP/Abdel Kareem Hana)
Γράφουν για την Επιτροπή προστασίας δημοσιογράφων CPJ οι Doja Daoud και Mohammed Othman
Μετά από 19 μήνες πολέμου και 11εβδομάδες πλήρους αποκλεισμού της Γάζας από το Ισραήλ σε τρόφιμα, νερό, καύσιμα, αέριο για μαγείρεμα, ιατρικά εφόδια και επείγουσα βοήθεια, η πείνα και ο λιμός απειλούν όχι μόνο ζωές, αλλά και την ίδια την ικανότητα των μέσων ενημέρωσης να καταθέσουν όλα αυτά που συμβαίνουν, δήλωσαν έξι δημοσιογράφοι στην CPJ αυτόν τον μήνα.
Η πείνα , η ζάλη, η θολούρα του εγκεφάλου και οι ασθένειες επηρεάζουν άμεσα τις καθημερινές αναφορές που παράγονται από το διαλυμένο , εξαντλημένο δημοσιογραφικό σώμα της Γάζας, οι περισσότεροι από τους οποίους ήδη ζουν και εργάζονται σε σκηνές, εν μέσω συνεχόμενων βομβαρδισμών και συχνά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα ή πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Αυτό που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες περιέγραψε ως «ένα κουταλάκι του γλυκού βοήθεια» έχει φτάσει σταδιακά στη νότια και κεντρική Γάζα από τις 19 Μαΐου, αλλά ολόκληρος ο πληθυσμός της Λωρίδας, που ανέρχεται σε 2,1 εκατομμύρια ανθρώπους, παραμένει σε οξεία επισιτιστική ανασφάλεια , με την προοπτική λιμού πολύ κοντά εν μέσω της έντονης στρατιωτικής επίθεσης .
«Λόγω της πείνας, χάνω την συγκέντρωσή μου και ξεχνάω πληροφορίες κατά τη διάρκεια των ζωντανών τηλεοπτικών μου ρεπορτάζ. Σε δύο περιπτώσεις, κατέρρευσα αφού τελείωσα ένα ρεπορτάζ και αποδείχθηκε ότι είχα τροφική δηλητηρίαση», δήλωσε στο CPJ ο Saleh Al-Natoor, ανταποκριτής της Γάζας για το Al Araby TV , από το νότιο Khan Yunis, όπου κατέφυγε με την οικογένειά του για να γλιτώσει από τους βομβαρδισμούς στην πόλη της Γάζας τον Οκτώβριο του 2023.
«Υποφέρουμε από συνεχείς κρίσεις πείνας, υπερβολική κόπωση, απώλεια ισορροπίας και αδυναμία να σκεφτούμε ή να εκτελέσουμε οποιαδήποτε εργασία. Μερικές φορές είμαι πολύ εξαντλημένος για να ψάξω ακόμη και για φαγητό στις κοντινές υπαίθριες αγορές», είπε.
Επίθεση στην ελευθερία του Τύπου
Η μικροσκοπική , πυκνοκατοικημένη Λωρίδα της Γάζας εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές τροφίμων πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023, περισσότερα από 500 φορτηγά εισέρχονταν καθημερινά. Πέρυσι, δημοσιογράφοι δήλωσαν στην CPJ ότι βρίσκονταν σε κατάσταση λιμοκτονίας, έπιναν ακάθαρτο νερό και αναζητούσαν αποφάγια. Η CPJ έχει επανειλημμένα καλέσει τη διεθνή κοινότητα να ασκήσει επειγόντως πιέσεις στο Ισραήλ να επιτρέψει την είσοδο τροφίμων και ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, να προστατεύσει τους δημοσιογράφους και να άρει την απαγόρευση πρόσβασης στα μέσα ενημέρωσης.
Παρά τις εικόνες σκελεετωμένων μωρών στα δυτικά ειδησεογραφικά κανάλια μετά τον αποκλεισμό του Ισραήλ στις 2 Μαρτίου, η διεθνής πίεση έχει παράγει μόνο αυτό που ένας εκπρόσωπος του ΟΗΕ περιέγραψε ως «δείγμα που παραπέμπει σε κυνισμό παρά σε οποιαδήποτε πραγματική προσπάθεια αντιμετώπισης της αυξανόμενης κρίσης πείνας».
Ο Σαλέχ Αλ-Νατούρ κατέρρευσε δύο φορές αφού ολοκλήρωσε ένα ζωντανό τηλεοπτικό ρεπορτάζ. (Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση του Σαλέχ Αλ-Νατούρ)
«Αυτό που βλέπουμε δεν είναι μόνο μια ανθρωπιστική καταστροφή, αλλά μια άμεση, άνευ προηγουμένου επίθεση στην ελευθερία του Τύπου, ενώ ο κόσμος παρακολουθεί», δήλωσε η Περιφερειακή Διευθύντρια της CPJ, Σάρα Κούντα. «Οι δημοσιογράφοι δεν μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους – πόσο μάλλον να επιβιώσουν – ενώ λιμοκτονούν σκόπιμα και τους στερείται βοήθεια που σώζει ζωές. Το Ισραήλ πρέπει να επιτρέψει την άμεση είσοδο σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, διεθνή μέσα ενημέρωσης και ερευνητές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γάζα».
Οι μαρτυρίες από πρώτο χέρι δημοσιογράφων στη Γάζα προσφέρουν κάποια εικόνα για τις καθημερινές φρικαλεότητες που βιώνουν εκατομμύρια Παλαιστίνιοι.
«Νιώθεις σαν τα τοιχώματα του στομάχου σου να καταρρέουν το ένα πάνω στο άλλο, γεύεσαι την πίκρα στο λαιμό σου, σαν τα πεπτικά υγρά να έχουν φτάσει στο στόμα σου», έγραψε ο Al-Natoor στο Facebook , περιγράφοντας λεπτομερώς πώς είναι να βιώνεις μια «κρίση πείνας».
«Έντονος πονοκέφαλος χτυπάει την κορυφή του κεφαλιού ή μια αίσθηση κενού περιβάλλει τον εγκέφαλο. Όταν προσπαθείτε να σταθείτε όρθιοι, νιώθετε ζάλη και χάνετε την ισορροπία σας. Προσπαθείτε γρήγορα να στηριχθείτε σε κάτι και κλείνετε τα μάτια σας για λίγο, ελπίζοντας ότι το αίμα θα επιστρέψει στον εγκέφαλό σας.»
«Το σώμα μας έχει αρχίσει να χωνεύει τον εαυτό του, η μυϊκή μάζα εξαφανίζεται και υποφέρουμε από ακραία αδυναμία. Η πείνα δεν είναι απλώς μια μεταφορά – είναι πραγματικά ένα φονικό όπλο που αντιμετωπίζουμε κάθε ώρα», έγραψε.
Κονσερβοποιημένα τρόφιμα, εξωφρενικές τιμές
Οι δημοσιογράφοι που μίλησαν στην CPJ δήλωσαν ότι η διατροφή τους αποτελούνταν κυρίως από κονσερβοποιημένα προϊόντα, μερικές φορές συμπληρωμένα με σποραδικές προμήθειες δύσοσμου αλευριού και περιστασιακά σάπια λαχανικά. Ακόμη και αυτές οι ελάχιστες προμήθειες γίνονται ολοένα και πιο σπάνιες και μη προσιτές λόγω της υπερβολικής αύξησης των τιμών.
«Βασιζόμαστε αποκλειστικά σε κονσερβοποιημένα τρόφιμα από πακέτα βοήθειας – φασόλια, τυρί, επεξεργασμένα κρέατα που δεν έχουν επαρκή θρεπτική αξία. Απλώς μας βοηθούν να κόψουμε την πείνα – τίποτε περισσότερο», δήλωσε ο Al-Natoor στην CPJ.
«Ακόμα και τα απλά είδη πρώτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων των κονσερβοποιημένων προϊόντων, δεν είναι πλέον διαθέσιμα», δήλωσε ο Akram Dalloul, ανταποκριτής του ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού Al-Mayadeen με έδρα τον Λίβανο, του οποίου το βάρος έχει μειωθεί από 95 σε λιγότερο από 80 κιλά κατά τη διάρκεια του πολέμου.
«Μιλάμε για μια πραγματικότητα που είναι δύσκολο να περιγραφεί με λόγια. Συχνά, δεν μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας επειδή δεν υπάρχει γάλα ή αυγά», είπε ο Νταλούλ, ο οποίος δημοσίευσε ένα βίντεο στο Facebook όπου ο ίδιος και ο γιο του μοιράζονται μια ωμή μελιτζάνα ως γεύμα.
Ο Μοχάμεντ Αλ-Χατζάρ, ελεύθερος επαγγελματίας που συνεργάζεται με το πρακτορείο ειδήσεων Associated Press και την ιστοσελίδα Middle East Eye με έδρα το Λονδίνο, δήλωσε ότι οι δημοσιογράφοι υποφέρουν όπως όλοι οι άλλοι στη Γάζα.
«Δεν υπάρχουν βασικά είδη διατροφής — ούτε αλεύρι, ζάχαρη, μαγειρικό λάδι, γκι, ρύζι ή όσπρια. Έχουμε μόνο λίγα κονσερβοποιημένα προϊόντα και κάποια τοπικά λαχανικά στο νότιο τμήμα της Λωρίδας», δήλωσε ο Αλ-Χατζάρ στο CPJ από την πόλη της Γάζας. «Ο οκτάχρονος γιος μου, Ματζντ, υπέφερε από υποσιτισμό και αφυδάτωση κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος λιμού στην αρχή του πολέμου».
Τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος παίρνουν προμήθεια 30%
Ο Αλ-Χατζάρ δεν είναι ο μόνος δημοσιογράφος που ισορροπεί τη δουλειά του με την εύρεση τροφής για την οικογένειά του.
Ο βραβευμένος με το Διεθνές Βραβείο Ελευθερίας του Τύπου, Shrouq Al Alia, δήλωσε ότι ήταν «εξαντλητικό» να μαγειρεύει με καυσόξυλα από τότε που το Ισραήλ απαγόρευσε τις εισαγωγές υγραερίου μαγειρέματος. (Φωτογραφία: Ευγενική παραχώρηση του Shrouq Al Aila)
«Τα φρούτα είναι ανύπαρκτα και ορισμένα λαχανικά διατίθενται σε πολύ περιορισμένες ποσότητες και είναι πολύ ακριβά», δήλωσε ο Shrouq Al Alia , διευθυντής της εταιρείας παραγωγής Ain Media, ανταποκριτής του τηλεοπτικού δικτύου France 24 και μοναδικός γονέας ενός νήπιου. «Η κόρη μου παραπονιέται συχνά για κοιλιακό άλγος».
Η κακή διατροφή τους έχει επίσης προκαλέσει προβλήματα στο στομάχι και το παχύ έντερο στην 30χρονη, η οποία έλαβε το Διεθνές Βραβείο Ελευθερίας του Τύπου της CPJ για το 2024 σε αναγνώριση του θάρρους της να αναλάβει την Ain Media μετά τη δολοφονία του συζύγου της, Roshdi Sarraj , στις 22 Οκτωβρίου 2023.
«Δίνουμε πολλές μάχες: πρώτον, να βρούμε αλεύρι που δεν είναι χαλασμένο και είναι ασφαλές για ανθρώπινη κατανάλωση· δεύτερον, να αντέξουμε οικονομικά τις υψηλές τιμές· και τρίτον, να έχουμε πρόσβαση σε μετρητά επειδή οι τράπεζες είναι κλειστές», δήλωσε ο Αλ Άλια, προσθέτοντας ότι το κόστος για ένα σακί αλεύρι 25 κιλών έχει αυξηθεί από 25 σε 1.500 σέκελ (7 σε 418 δολάρια ΗΠΑ) ή και περισσότερο – μια αύξηση 6.900% – από την έναρξη του πολέμου.
«Αυτό μας αναγκάζει να στραφούμε σε ανταλλακτήρια συναλλάγματος που λαμβάνουν προμήθεια 30% σε οποιαδήποτε ποσό μετρητών», δήλωσε ο Αλ Άλια, περιγράφοντας το σύστημα με το οποίο οι Παλαιστίνιοι μεταφέρουν τα χρήματά τους ψηφιακά σε μεσάζοντες που τους παρέχουν μετρητά από τότε που οι τράπεζες σταμάτησαν να λειτουργούν.
«Δουλεύουμε ενώ πεινάμε»
Καθώς η εισαγωγή προμηθειών καθαρισμού νερού εξακολουθεί να απαγορεύεται, η χρόνια λειψυδρία και η έλλειψη τρόπου διαχείρισης των λυμάτων, η διάρροια, η ψώρα και τα δερματικά εξανθήματα έχουν πολλαπλασιαστεί.
«Έχουμε προσβληθεί από ηπατίτιδα ως αποτέλεσμα της έλλειψης τροφίμων, κιτ υγιεινής ή καθαρού νερού», δήλωσε στο CPJ από την πόλη της Γάζας ο Majdi Esleem, ένας 40χρονος Παλαιστίνιος δημοσιογράφος για το φιλο-Φατάχ Al Kofiya TV. «Τις περισσότερες μέρες εμείς [οι δημοσιογράφοι] εργαζόμαστε πεινασμένοι», είπε ο πατέρας πέντε παιδιών.
«Κατά τη διάρκεια της εργασίας και της καθημερινής ζωής, υποφέρω συχνά από προβλήματα υγείας, όπως ζάλη, δυσκολία στην όραση, συνεχείς πονοκεφάλους και αδυναμία», δήλωσε ο ανεξάρτητος φωτογράφος Abd Elhakeem Abu Riash, ο οποίος συνεργάζεται με το Al Jazeera.
Το Γραφείο Τύπου Βόρειας Αμερικής των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων παρέπεμψε την CPJ στη Νέα Υόρκη στην ισραηλινή στρατιωτική μονάδα που επιβλέπει την ανθρωπιστική βοήθεια, COGAT , η οποία ανέφερε μέσω email: «Οι Ισραηλινές Άμυνες, μέσω της COGAT, εργάζονται για να επιτρέψουν και να διευκολύνουν τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στους κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας και υποστηρίζουν επίσης ενεργά αυτές τις προσπάθειες, μεταξύ άλλων μέσω της τακτικής παρακολούθησης των αποθεμάτων τροφίμων εντός της Λωρίδας».
Η CPJ στη Νέα Υόρκη απέστειλε email στο υπουργείο Επικοινωνιών και στο υπουργείο Άμυνας ζητώντας σχόλια, αλλά δεν έλαβε καμία απάντηση.
Η CPJ καλεί την ΕΕ και άλλους να διασφαλίσουν την πρόσβαση και την παροχή βοήθειας στη Γάζα
Καθώς ο λιμός σφίγγει τον έλεγχο της Γάζας, η CPJ καλεί τη διεθνή κοινότητα —ιδίως την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία επανεξετάζει επί του παρόντος τη Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ , και τις 50 χώρες που αποτελούν τον Συνασπισμό για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης— να υποστηρίξουν τις ακόλουθες εκκλήσεις για δράση:
● Το Ισραήλ και η Αίγυπτος πρέπει να επιτρέψουν άμεση και ανεμπόδιστη πρόσβαση των μέσων ενημέρωσης στη Γάζα, ώστε να μπορούν να καλύψουν άμεσα τις εχθροπραξίες επί τόπου και τα γεγονότα, συμπεριλαμβανομένου του λιμού και του ευρύτερου ανθρωπιστικού κόστους.
● Το Ισραήλ θα πρέπει να διευκολύνει άμεσα την πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια για τους δημοσιογράφους στη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Οι δημοσιογράφοι, όπως όλοι οι πολίτες στη Γάζα, αγωνίζονται να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα — όπως τρόφιμα, νερό και είδη υγιεινής — που είναι αναγκαία για να ζήσουν, πόσο μάλλον να καλύψουν την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της Γάζας.