Γράφει στο intronews η Βίκυ Διαμαντή*
Όσοι ασχολούμαστε χρόνια με τη Eurovision γνωρίζαμε πάντα ένα πράγμα: ότι ανεξαρτήτως της υποψηφιότητας που θα στέλναμε για να εκπροσωπήσει τη χώρα μας, το μεγάλο «παιχνίδι» παιζόταν off stage με ειδικές συμφωνίες και συμμαχίες ανάμεσα σε χώρες και επιτροπές του θεσμού, με τις «ευλογίες» της EBU που έκανε τα στραβά μάτια.
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, το σκληρό μάρκετινγκ, βλέπε guerilla, και οι πολιτικές συμφωνίες έδιναν και έπαιρναν στο παρασκήνιο και συχνά έβγαζαν και τον νικητή. Πόσες φορές η χώρα μας βρέθηκε στο στόχαστρο για τα 12άρια που ανταλλάσσουμε με την Κύπρο, δεν βρέθηκαν όμως στο στόχαστρο οι σκανδιναβικές χώρες που πράττουν ακριβώς το ίδιο…
Πώς η Ουκρανία τη χρονιά που ξέσπασε ο πόλεμος με τη Ρωσία βγήκε νικήτρια του διαγωνισμού με ένα χλιαρό τραγούδι και γνωρίζαμε εξαρχής όλοι ότι ο τίτλος θα δοθεί εκεί;
Πώς το Ισραήλ που κάνει γενοκτονία στην Παλαιστίνη, βρέθηκε δύο χρονιές σερί ένα βήμα πριν πάρει την πρωτιά, ενώ τόσο μέσα στην αίθουσα όσο και απέξω οι αντιδράσεις ήταν έντονες;
Ερωτήματα που έχουν απαντήσεις και αυτές θα αναλύσουμε εδώ…
Θα ξεκινήσω από την περσινή χρονιά στο Μάλμο που είχε αρκετά «παρατράγουδα» σε σχέση με την ισραηλινή συμμετοχή, τα οποία βγήκαν στη δημοσιότητα. Αντιδράσεις έντονες μέσα και έξω από το χώρο που πραγματοποιούταν ο διαγωνισμός, αλλά ακόμη και από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν.
Η περσινή Eurovision σίγουρα θα γραφτεί στην ιστορία του θεσμού, καθώς πολλοί αναρωτηθήκαμε γιατί το Ισραήλ συμμετέχει ενώ η Ρωσία είχε απομακρυνθεί από τον διαγωνισμό με τη δικαιολογία ότι κήρυξε πόλεμο εις βάρος μίας άλλης χώρας.
Οι αντιδράσεις όταν έβγαινε η Γκολάν στην σκηνή ήταν έντονες στο ακροατήριο και οι παλαιστινιακές σημαίες σηκώνονταν στην αίθουσα. Έξω από την αίθουσα οι διαμαρτυρίες ήταν έντονες και ηχηρές.
Την ίδια ώρα οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στο διαγωνισμό αρνούνταν να φωτογραφηθούν με την Γκολάν και αρκετές χώρες την είχαν απομονώσει… Δεν ήταν τυχαίος ο αποκλεισμός του Ολλανδού τραγουδιστή Joost Klein που είχε εκφράσει έντονη αντίθεση με τη συμμετοχή του Ισραήλ, ανεξαρτήτως ότι προς τα έξω είχε βγει ότι έκανε επιθετική κίνηση προς κάποιον δημοσιογράφο.
Στο στόχαστρο μπήκε και η Ελληνίδα Μαρίνα Σάττι που έδειχνε και εκείνη έντονα τη δυσαρέσκειά της προς την ισραηλινή συμμετοχή. Αυτό βεβαίως η ΕΡΤ κλήθηκε φέτος να αποκαταστήσει και οι φωτογραφίες της Klavdia με την ισραηλινή Γιουβάλ Ραφαέλ και οι συνεντεύξεις σε ισραηλινά media έφεραν ένα 12άρι στην Ελλάδα στον τελικό του διαγωνισμού και την 6η θέση, χωρίς να υποτιμούμε ότι η χώρα μας φέτος είχε μία εξαιρετική συμμετοχή από κάθε άποψη…
«Πόλεμος» με τη σφραγίδα του artwashing
Ωστόσο η γενοκτονία στην Παλαιστίνη συνεχίζεται και κανείς δεν μπορεί να εθελοτυφλεί, παρά το artwashing και το pinkwashing της Eurovision για μία πολεμική σύρραξη με θύματα και αμάχους… Η ισπανική τηλεόραση ξεκίνησε το… χορό με ένα μήνυμα που πρόβαλλε πριν από τη μετάδοση του τελικού…
«Απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα, η σιωπή δεν είναι επιλογή. Ειρήνη και Δικαιοσύνη για την Παλαιστίνη».
Η κίνηση αυτή ήταν επακόλουθο απειλής κυρώσεων προς την ισπανική τηλεόραση μετά τα σχόλια των παρουσιαστών Τόνι Αγκιλάρ και Τζούλια Βαρέλα στον ημιτελικό της Eurovision, όταν αναφέρθηκαν στους θανάτους στη Γάζα. Η RTVE είχε ζητήσει από την EBU να ξεκινήσει διάλογο σχετικά με τη συμμετοχή του Ισραήλ στον διαγωνισμό.
Η ισπανική δημόσια τηλεόραση RTVE μάλιστα προχώρησε και σε επιβεβαίωση ότι το σχόλιο των σχολιαστών της στον β’ ημιτελικό της Eurovision 2025 μεταδόθηκε «σε συντονισμό με το δίκτυο» και δεν αποτέλεσε μεμονωμένη παρέμβαση.
Εκτός από την Ισπανία, αντίστοιχο αίτημα για επανεξέταση της συμμετοχής του Ισραήλ κατέθεσαν και οι αποστολές της Σλοβενίας, της Ισλανδίας και της Ιρλανδίας.
«Απαγορεύονται πολιτικές δηλώσεις που μπορούν να επηρεάσουν την ουδετερότητα του διαγωνισμού. Οι αναφορές σε αριθμούς θυμάτων δεν έχουν θέση σε ένα ψυχαγωγικό, μη πολιτικό πρόγραμμα, του οποίου το σύνθημα United by Music αντικατοπτρίζει τη δέσμευσή μας για ενότητα.
Είναι κρίσιμο οι σχολιαστές σας να συμμορφώνονται με αυτούς τους κανόνες χωρίς εξαιρέσεις […] ώστε να διατηρηθεί ο μη πολιτικός χαρακτήρας της Eurovision. Αναμένουμε την πλήρη συνεργασία της RTVE. Οποιαδήποτε επανάληψη της παράβασης ενδέχεται να επιφέρει τιμωρητικά πρόστιμα», ανέφερε σε επιστολή της προς το RTVE η EBU μην αφήνοντας περιθώρια διαπραγμάτευσης για το θέμα.
Η κρατική τηλεόραση της Φλάνδρας (VRT) είχε επίσης στηρίξει το αίτημα της RTVE και στην πρώτη ημιτελική μετάδοση την Τρίτη, περιλάμβανε μήνυμα υπέρ της Παλαιστίνης, ενώ πέρυσι, η VRT είχε κόψει την εμφάνιση του Ισραήλ από τον τελικό.
Οι εντάσεις μεταξύ του RTVE (Δημόσια Ραδιοτηλεόραση της Ισπανίας) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ραδιοτηλεόρασης (EBU) κλιμακώθηκαν μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων αφήνοντας «σκιές» για την εγκυρότητα του αποτελέσματος, καθώς έγινε γνωστό ότι ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Ισπανίας αποφάσισε να ζητήσει έλεγχο από τον οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την τηλεψηφοφορία (televoting) στη Eurovision.
Στόχος είναι η διασταύρωση των αποτελεσμάτων της ισπανικής τηλεψηφοφορίας, καθώς έδειχναν ότι υποστηρίχτηκε το τραγούδι του Ισραήλ, με την Ισπανία να δηλώνει φανερά την αντίδρασή της στο αληθές του αποτελέσματος.
Το RTVE έλαβε 142.688 ψήφους στον τελικό της Eurovision το Σάββατο το βράδυ, σύμφωνα με την έκθεση που ζήτησε το δίκτυο από την EBU και έλαβε την Κυριακή.
Η αρχική έκθεση που έλαβε η Ισπανία ήταν ένας κατάλογος με τις χώρες στις οποίες έδωσε τις περισσότερες ψήφους, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται ο αριθμός των ψήφων προς την καθεμία.
Αφού επέμενε να λάβει πιο ακριβή δεδομένα, το RTVE έλαβε νέα ανάλυση από τον διοργανωτή του φεστιβάλ, η οποία ανέφερε μόνο ότι, τη βραδιά του μεγάλου τελικού, έλαβε 7.283 κλήσεις, 23.840 μηνύματα κειμένου (SMS) και 111.565 διαδικτυακές ψήφους.
Αυτή η έκθεση δείχνει τα συγκεντρωτικά δεδομένα από τη γερμανική εταιρεία που είναι υπεύθυνη για την καταμέτρησή τους, χωρίς ακριβέστερη ανάλυση, εξηγούν πηγές από τον δημόσιο φορέα. Υπενθυμίζεται πως η ισπανική επιτροπή έδωσε 0 βαθμούς στο τραγούδι του Ισραήλ «New Day Will Rise» (σ.σ.ματωμένη μέρα;).
Με την πλευρά της Ισπανίας συντάσσονται και άλλες χώρες που ετοιμάζονται επίσης να αμφισβητήσουν τα αποτελέσματα του televoting. Στην Ελλάδα βέβαια όλα τα βρίσκαμε ωραία και καλώς γενόμενα… Ούτε σχόλιο ούτε ενστάσεις… Τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Για να αναφερθούμε και στη φετινή διοργάνωση, για να αποφευχθούν οι περσινές καταστάσεις, η διοργανώτρια Ελβετία φέτος αποφάσισε να αποστειρώσει τον διαγωνισμό, με κλείσιμο ήχου ώστε να μην ακούγονται προς τα έξω οι διαμαρτυρίες κατά του Ισραήλ, απόλυτη πειθαρχία στη συμπεριφορά των διαγωνιζόμενων, απαγόρευση να εμφανιστούν «περίεργες» σημαίες επί σκηνής, γιατί στο ακροατήριο σηκώθηκαν σημαίες, όπως έχουμε δει σε βίντεο που κυκλοφόρησαν στα σόσιαλ και διαμαρτυρίες υπήρξαν. Όλα για το… ξέπλυμα!!!
«Κλείνω θέση» και έρχομαι…
Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα με το Ισραήλ που κάθε χρόνο έχει μία θέση πολύ ψηλά, για να μην πω συμμετέχει ενεργά στο «θρίλερ» που θα κρίνει την πρωτιά. Μα τι συμβαίνει; Είναι πάντα τόσο δυνατές οι συμμετοχές αυτής της χώρας; Ακόμη και εν καιρώ πολέμου;
Διερωτώμενη και η ίδια πέρυσι πώς το Ισραήλ διακρίνεται πάντα και γιατί δεν το αποκλείουν, κατά το παράδειγμα της Ρωσίας, από τον διαγωνισμό, ένας καλά γνωρίζων συνάδελφος μου υπενθύμισε ότι η εταιρεία που παρουσιάζεται πάντα δίπλα στο «Eurovision» που χρηματοδοτεί και ρυθμίζει καταστάσεις στο παρασκήνιο του ευρωπαϊκού μουσικού θεσμού, είναι ισραηλινή… Και στο χρήμα λένε «ναι»!!!
Φτάνει όμως μόνο αυτό για να στηθούν μηχανισμοί astroturfing που θα σπρώξουν το Ισραήλ ψηλά για να «σηκώσει το τιμημένο» ή ακόμη πιο «πονηρά» για να φανεί ότι υπάρχει ένα βουβό κύμα υποστήριξης προς το Ισραήλ στην Ευρώπη και μέσω artwashing και pinkwashing να «σβήσουν» το έγκλημα της Παλαιστίνης;
Μήπως δηλαδή το θέμα δεν είναι τόσο ο τίτλος ενός μουσικού θεσμού -άλλωστε πολλοί δεν τον πήραν, αλλά έκαναν λαμπερές καριέρες και τα τραγούδια τους έγιναν επιτυχίες– αλλά κυρίως η δημιουργία κλίματος συμπάθειας προς το Ισραήλ;
Και εδώ βοηθά η Τεχνολογία, καθώς το σύστημα ψηφοφορίας της Eurovision είναι διάτρητο και σε τέτοιες «τρύπες» το astroturfing χωράει μία χαρά.
(Εδώ θα κάνω μία προσωπική σημείωση: Σπουδάζοντας Guerilla Marketing, άκουσα για πρώτη φορά τι σημαίνει astroturfing και πώς χρησιμοποιείται για διάφορους σκοπούς με εξαιρετική αποτελεσματικότητα.
Αν και η ίδια αρχικά αμφισβήτησα την αποτελεσματικότητα, το μελέτησα καλά και τελικά διαπίστωσα από διάφορα περιστατικά και σε ελληνικό έδαφος, ότι το astroturfing είναι μία από τις πιο διαβρωτικές μεθόδους μάρκετινγκ, αρκετά σκοτεινό, αλλά με αντίκρισμα στη χειραγώγηση άποψης στις κοινωνικές ομάδες, μία πολύ σκληρή μέθοδος μάρκετινγκ που έχει εισχωρήσει ύπουλα στην καθημερινότητα και μας καθορίζει, opinion maker).
Ας επιστρέψουμε όμως στα της Eurovision… Μπορεί λοιπόν πολλοί να θεωρούν ότι ο ευρωπαϊκός θεσμός της μουσικής είναι ένα πανηγυράκι, ωστόσο αποτελεί το ιδανικό έδαφος για να ξεπλύνεις το… σκοτάδι. Ανυποψίαστα… Τι καλύτερο;
Με αυτό τον τρόπο η Eurovision πλέον δεν είναι ένας χώρος που κλείνονται απλώς συμφωνίες στο παρασκήνιο περί του νικητή ή για συμμαχίες οικονομικού ενδιαφέροντος μεταξύ κρατών, αλλά μεταμορφώνεται σε μία κολυμβήθρα του Σιλωάμ που αντί να «πλυθείς» για να βρεις το φως σου, ουσιαστικά προσπαθεί να διαγράψει τις φωνές των δυστυχισμένων, το αίμα των νεκρών, τα δάκρυα των πεινασμένων, τα συντρίμμια και τον αφανισμό, τη γενοκτονία…
Δεν είναι ένα τόσο αθώο πανηγυράκι… Πλέον!
Παρατηρώντας αρκετοί χρήστες τους λογαριασμούς τους στα social το τελευταίο διάστημα εν όψει της Eurovision υπήρξε ένας καταιγισμός διαφημίσεων προς υποστήριξη της ισραηλινής συμμετοχής, επίσης έντονη προβολή υπήρξε και σε άλλα κανάλια που χρησιμοποιούν νεότεροι άνθρωποι για να ακούν μουσική.
Αυτό σίγουρα παραξένεψε πολύ κόσμο, πώς δηλαδή αυτές οι έμμεσες και άμεσες διαφημίσεις έβγαιναν μπροστά του σωρηδόν. Όπως παραξενεύτηκαν οι Ισπανοί -και οι Σλοβένοι στο παρελθόν- για την κατακλυσμιαία τηλεφωνική ανταπόκριση στο televoting την ημέραμετάδοσης του τελικού της Eurovision που υπήρξε αδικαιολόγητη σε σύγκριση με τη συνήθη ανταπόκριση που είχαν από το κοινό παλιότερα για τον ίδιο λόγο.
Το astroturfing είναι διαβρωτικό και συνεπές, σκάβει συνειδήσεις και επιλογές… Και ξαφνικά οι ισραηλινές συμμετοχές και πέρυσι και φέτος εκτοξεύτηκαν στην κορυφή… Με το televoting.
Δεν θα σταθώ σε εικασίες αλλά στη δήλωση πριν από ένα χρόνο του ισραηλινού αναλυτή Γιονατάν Τουβάλ, που αρθρογραφεί σε Μέσα ενημέρωσης όπως Washington Post New York Times, περιοδικό Time, Los Angeles Times και μέσω μηνύματός του στο X είχε προβεί σε μία αποκάλυψη:
«SCOOP: Με αφορμή την @Eurovision, η ισραηλινή κυβέρνηση προσέλαβε εμπειρογνώμονα(-ες) για να δημιουργήσει κοινότητες ψηφοφορίας σε δεκάδες χώρες με στόχο να αυξήσει τις λαϊκές ψήφους για το τραγούδι. Η προσπάθεια ήταν επιτυχής, καθώς το τραγούδι κέρδισε τη 2η θέση στη λαϊκή ψηφοφορία».
Ολόκληρο το κείμενο το διαβάζετε στο intronews εδώ