Πηγή: Tvxs Newsroom
Παρά τις φραστικές καταδίκες, προειδοποιήσεις και «ενοχλήσεις» προς το Τελ Αβίβ, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να χρηματοδοτεί την πολεμική μηχανή του Ισραήλ και εν μέσω της γενοκτονίας στην Γάζα, όπως προκύπτει από την ανάλυση σχετικών στοιχείων που δημοσιοποιεί το Al Jazeera, τόσο σε ό,τι αφορά στην περίοδο από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, όσο και τα αμέσως προηγούμενα χρόνια από την ημερομηνία αυτή.
Στις 7 Οκτωβρίου του 2023, όταν το Ισραήλ ξεκίνησε την επίθεσή στη Γάζα, μετά τη δολοφονική επιχείρηση της Χαμάς, η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν σαφής: «Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του – σήμερα και τις επόμενες ημέρες», έγραψε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Χ, μαζί με μια εικόνα του γραφείου της που «φώτιζε» η σημαία του Ισραήλ. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται στο πλευρό του Ισραήλ», είχε προσθέσει.
Το Ισραήλ έχει έκτοτε παραπεμφθεί σε δίκη για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και οι ηγέτες του – καθώς και ένας κορυφαίος διοικητής της Χαμάς – έχουν παραπεμφθεί σε δίκη από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Ωστόσο, η ΕΕ συνεχίζει να συνεργάζεται με ισραηλινά ιδρύματα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας», ένας μηχανισμός που χρηματοδοτεί την έρευνα και την καινοτομία.
Η ένοχη σιωπή της ΕΕ
Τα στοιχεία που συνέλεξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ανέλυσε το Al Jazeera δείχνουν ότι από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, η ΕΕ έχει χορηγήσει σε ισραηλινά ιδρύματα περισσότερα από 238 εκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων 640.000 ευρώ στην Israel Aerospace Industries (IAI), έναν κορυφαίο κατασκευαστή αεροδιαστημικής και αεροπορίας που προμηθεύει τον ισραηλινό στρατό.
Ενώ οι κατευθυντήριες γραμμές που διέπουν το πλαίσιο «Ορίζοντας» απαιτούν τα χρηματοδοτούμενα έργα να «επικεντρώνονται αποκλειστικά σε πολιτικές εφαρμογές», αναγνωρίζουν ότι «ένας σημαντικός αριθμός τεχνολογιών και προϊόντων είναι γενικής χρήσης και μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τόσο των πολιτικών όσο και των στρατιωτικών χρηστών».
Η τεχνολογία που μπορεί να εξυπηρετήσει τόσο πολιτικές όσο και στρατιωτικές χρήσεις – η λεγόμενη «διπλή χρήση» – μπορεί να τύχει χρηματοδότησης από την ΕΕ, εφόσον ο δηλωμένος στόχος είναι πολιτικός.
Τον Ιούλιο, όμως, όταν περίπου 40.000 άνθρωποι είχαν εξοντωθεί από το Ισραήλ στη Γάζα, περισσότεροι από 2.000 Ευρωπαίοι ακαδημαϊκοί και 45 οργανώσεις ζήτησαν από την ΕΕ να σταματήσει κάθε χρηματοδότηση προς τα ισραηλινά ιδρύματα, λέγοντας ότι το πλαίσιο «Ορίζοντας» έπαιξε «κρίσιμο ρόλο στην πρόοδο της ισραηλινής στρατιωτικής τεχνολογίας», μεταφέροντας γνώσεις στην αμυντική βιομηχανία.
«Αυτά τα χρηματοδοτικά προγράμματα υποστηρίζουν άμεσα έργα που αναπτύσσουν τις ισραηλινές στρατιωτικές και οπλικές δυνατότητες», αναφέρεται στην αναφορά.
«Δεδομένης της κλίμακας, της διάρκειας και της φύσης των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την ισραηλινή κυβέρνηση, η συμμετοχή των ισραηλινών ιδρυμάτων στα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας και εκπαίδευσης πρέπει να ανασταλεί».
Η έκκληση αυτή έμεινε αναπάντητη.
Χρηματοδότηση του στρατιωτικού μηχανισμού του Ισραήλ
Η υποστήριξη της ΕΕ προς το Ισραήλ αποτελεί σταθερό στοιχείο της εξωτερικής της πολιτικής από πολύ πριν από τις 7 Οκτωβρίου του 2023.
Η Ένωση έχει διοχετεύσει τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος από το 1996 στο Ισραήλ μέσω προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας. Το Ισραήλ δεν είναι μέλος της ΕΕ, αλλά συμμετέχει ως συνδεδεμένη χώρα σε πρωτοβουλίες χρηματοδότησης.
Στο πλαίσιο του προγράμματος – πλαισίου «Ορίζοντας 2020», το οποίο διήρκεσε από το 2014 έως το 2020, οι ισραηλινοί οργανισμοί έλαβαν συνολικά από την ΕΕ, 1,28 δισεκατομμύρια ευρώ. Από την έναρξη του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη» το 2021, μέχρι στιγμής έχουν χορηγηθεί πάνω από 747 εκατομμύρια ευρώ.
Η Israel Aerospace Industries (IAI), η οποία εξάγει οπλικά συστήματα παγκοσμίως, έλαβε 2,7 εκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη» και πάνω από 10,7 εκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Elbit Systems, η στρατιωτική εταιρεία με έδρα το Ισραήλ, της οποίας ο μεγαλύτερος πελάτης είναι το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας, έλαβε επιχορηγήσεις για πέντε έργα στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» συνολικού ύψους 2,2 εκατ. ευρώ.
Όλα τα χρηματοδοτούμενα έργα έχουν δηλωμένο «πολιτικό» περιεχόμενο – όπως η προστασία των συνόρων, η διαχείριση καταστροφών και η θαλάσσια επιτήρηση – και υπόκεινται σε αξιολογήσεις δεοντολογίας για να ελεγχθεί η συμμόρφωσή τους με τις αξίες της ΕΕ.
Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός της ΕΕ που να απαγορεύει τη χρήση τεχνολογίας αιχμής που αποκτήθηκε με τα κονδύλια για στρατιωτικές εφαρμογές παράλληλα ή σε μεταγενέστερο στάδιο.
Η IAI έλαβε 1,4 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του έργου ResponDrone που ξεκίνησε το 2019 για την ανάπτυξη τρισδιάστατης χαρτογράφησης για την τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών ώστε να «παρέχει ακριβείς πληροφορίες θέσης».
Στο πλαίσιο ενός προγράμματος με την ονομασία COPAC, το οποίο ξεκίνησε το 2017, η Elbit Systems και το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ έλαβαν πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ για εργασίες κβαντικής τεχνολογίας, που επικεντρώνεται σε υπερταχείς υπολογιστές οι οποίοι εκτελούν εργασίες όπως η παραβίαση, η διατάραξη ή η υποκλοπή των σημερινών συστημάτων ασφαλείας.
Το Al Jazeera κατέθεσε αίτημα για την ελευθερία της πληροφόρησης ζητώντας τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων δεοντολογίας των έργων που αφορούν το Ισραήλ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέρριψε το αίτημα, λέγοντας ότι η δημοσιοποίησή τους θα «υπονόμευε σοβαρά τη λειτουργία της Επιτροπής και την εσωτερική διαδικασία λήψης αποφάσεων».
Τον Μάρτιο, η Επιτροπή απάντησε στην ομάδα της «Αριστεράς» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία ρώτησε γιατί οι επιχορηγήσεις υπογράφηκαν για την IAI εν μέσω του πολέμου στη Γάζα.
Το μπλοκ υποστήριξε ότι «δεν χρηματοδοτεί δράσεις για την ανάπτυξη προϊόντων και τεχνολογιών που απαγορεύονται από το εφαρμοστέο διεθνές δίκαιο».
Το γραφείο της Ιλιάνα Ιβάνοβα, της Ευρωπαίας Επιτρόπου για την Καινοτομία που είναι υπεύθυνη για την υλοποίηση του προγράμματος «Ορίζοντας», δεν απάντησε στα αιτήματα του Al Jazeera για σχολιασμό.
Τεχνολογίες «διπλής χρήσης»: από τις πολιτικές, στις στρατιωτικές εφαρμογές
Το Al Jazeera προσέγγισε δώδεκα ερευνητές που συνεργάστηκαν με ισραηλινά ιδρύματα στο πλαίσιο του Horizon. Οι περισσότεροι αρνήθηκαν να δώσουν συνέντευξη, αλλά υπογράμμισαν την πολιτική πρόθεση των έργων τους.
Ο Fabrizio Calderoni, καθηγητής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ιερής Καρδιάς στο Μιλάνο της Ιταλίας, συμμετείχε στο πρόγραμμα ROXANNE που ολοκληρώθηκε το 2022. Στόχος του ήταν η ανάπτυξη «νέων τεχνολογιών ομιλίας, αναγνώρισης προσώπου και ανάλυσης δικτύων για τη διευκόλυνση της ταυτοποίησης εγκληματιών».
Το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας του Ισραήλ – το οποίο εποπτεύει φορείς όπως η αστυνομία και η υπηρεσία φυλακών – ήταν μεταξύ των συμμετεχόντων με επιχορήγηση σχεδόν 135.000 ευρώ.
Ο Calderoni δήλωσε ότι η έρευνα που αφορά την επιβολή του νόμου – σε αντίθεση με τον στρατό – θεωρείται «πολιτικής» φύσης σύμφωνα με τις παραμέτρους της ΕΕ.
Πρόσθεσε ότι το έργο επικεντρώθηκε «σε ένα δίκτυο ανώνυμων ατόμων που είχαν διαπράξει διαρρήξεις, με στόχο την εύρεση μοτίβων για τον εντοπισμό των δραστών αυτών των εγκλημάτων».
Ερωτηθείς εάν τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ενημέρωση της στρατιωτικής δράσης του Ισραήλ στη Γάζα ή στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, δήλωσε στο Al Jazeera: «Δεν έχουμε καμία απόδειξη ότι τα εργαλεία αυτά χρησιμοποιήθηκαν για άλλο σκοπό από αυτόν που αναφέρεται στο έργο».
Ενώ μπορεί να είναι αδύνατο να διαπιστωθεί πώς η τεχνογνωσία που αποκτάται μέσω των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων χρησιμοποιείται από τους ισραηλινούς εταίρους, οι αντιδρώντες σε αυτή τη χρηματοδότηση υποστηρίζουν ότι η πιθανότητα να επιτρέπει συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα πρέπει να είναι αρκετή για να ακυρωθεί η συνεργασία.
Ο Fabrizio Sebastiani, διευθυντής έρευνας στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας της Ιταλίας (CNR), χρησιμοποιεί τη μηχανική μάθηση – ένα υποσύνολο της τεχνητής νοημοσύνης (AI) – για να καθορίσει τη συγγραφή μη αποδιδόμενων μεσαιωνικών κειμένων.
«Ενώ το θέμα αυτό μπορεί να φαίνεται αθώο, έμαθα με τρόμο ότι οι ίδιες ακριβώς τεχνικές μηχανικής μάθησης αποτελούν επίσης τη βάση του πρόσφατα τεκμηριωμένου συστήματος Lavender» που χρησιμοποιείται από τον ισραηλινό στρατό για χρήση στη Γάζα, δήλωσε στο Al Jazeera.
Αρκετά μέσα ενημέρωσης έχουν αναφερθεί στη χρήση του «Lavender» από το Ισραήλ, ενός συστήματος που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη και δημιουργεί λίστες δολοφονιών αναλύοντας δεδομένα παρακολούθησης.
Παρόμοια χρησιμοποιείται στη Γάζα ένα εργαλείο που φέρεται να ονομάζεται «Where’s Daddy?», το οποίο παρακολουθεί και συνδέει άτομα με συγκεκριμένες τοποθεσίες και στέλνει ειδοποίηση όταν επιστρέφουν, και το «The Gospel», το οποίο ο ισραηλινός στρατός υπερηφανεύεται ότι μπορεί να «παράγει στόχους με γρήγορο ρυθμό».
Οι εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα λένε ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης από το Ισραήλ στη Γάζα έχει προκαλέσει «άνευ προηγουμένου φόρο» σε αμάχους. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει προειδοποιήσει ότι τα εργαλεία αυτά κινδυνεύουν να παραβιάσουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
«Πρόκειται για τεχνολογίες που πρέπει να μεγιστοποιήσουν έναν στόχο και ο στόχος μπορεί να αλλάξει», δήλωσε ο Sebastiani. Ένας αλγόριθμος που επινοήθηκε για να αναλύει την επαναλαμβανόμενη χρήση στίξης και ορολογίας σε ένα κείμενο που δεν αποδίδεται, για παράδειγμα, μπορεί να ρυθμιστεί ώστε να εντοπίζει ενδείξεις που θεωρούνται δείκτες μιας πιθανής απειλής και να το επισημαίνει ως στρατιωτικό στόχο, εξήγησε.
Ο Σεμπαστιάνι προσεγγίστηκε πρόσφατα από ένα ισραηλινό ίδρυμα για να συνεργαστεί σε ένα έργο εκτός του Horizon. Ο ίδιος αρνήθηκε.
Το Al Jazeera διαπίστωσε ότι το Horizon Europe χρηματοδοτεί ισραηλινά ιδρύματα για να συμμετάσχουν σε έρευνα με βάση την τεχνητή νοημοσύνη παρόμοια με το έργο του Σεμπαστιάνι.
Τον Ιανουάριο, το Πανεπιστήμιο Ράιχμαν, στην παράκτια πόλη Herzliya του Ισραήλ, έλαβε σχεδόν 3 εκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο ενός έργου που μελετά σανσκριτικά και θιβετιανά βουδιστικά κείμενα για την ανάπτυξη «υπολογιστικών εργαλείων αιχμής που θα φέρουν επανάσταση στη μελέτη αυτού του υλικού».
Τα ισραηλινά ιδρύματα συνεργάστηκαν επίσης σε σχέδια για την ανάπτυξη «εργαλείων επιτήρησης και ασφάλειας» για την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας».
Στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan και το ισραηλινό Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας έλαβαν 1,3 εκατομμύρια ευρώ και 267.000 ευρώ αντίστοιχα για την ανάπτυξη ενός προσομοιωτή εκπαίδευσης σε ανακρίσεις.
Από τον Ιανουάριο, το Διεθνές Ινστιτούτο Αντιτρομοκρατίας του Ισραήλ (ICT) και το μητρικό του ίδρυμα, το Πανεπιστήμιο Ράιχμαν, συμμετέχουν στο πρόγραμμα EU-GLOCTER για την προώθηση της «επιστημονικής αριστείας και της τεχνολογικής καινοτομίας στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας». Η περιγραφή του έργου προσφέρει λίγες λεπτομέρειες, αλλά η ιστοσελίδα του διαθέτει μια εικόνα στρατιωτών με παραλλαγή που εισβάλλουν σε ένα σπίτι από τούβλα.
Το Dublin City University, το οποίο συντονίζει το έργο, δήλωσε στο Al Jazeera ότι τα κονδύλια που είχαν αρχικά διατεθεί στους ισραηλινούς εταίρους ανεστάλησαν νωρίτερα φέτος. Δεν διευκρίνισε τους λόγους που οδήγησαν στην απόφαση, αλλά η κίνηση αυτή ακολούθησε μια εκστρατεία υπό την ηγεσία φοιτητών στην Ιρλανδία κατά της συμμετοχής του Ισραήλ στο έργο.
Η βάση δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξακολουθεί να καταγράφει το Ράιχμαν και τις ICT ως εταίρους στο EU-GLOCTER.
Οι δεσμοί των ισραηλινών πανεπιστημίων με τον στρατό
Το μεγαλύτερο μερίδιο των κονδυλίων «Ορίζοντας» της ΕΕ που χορηγούνται σε ισραηλινούς φορείς διατίθεται σε ακαδημαϊκά ιδρύματα. Ενώ τα πανεπιστήμια συχνά θεωρούνται προπύργια των πολιτικών ελευθεριών, η ισραηλινή ακαδημαϊκός Maya Wind δήλωσε ότι ο ισραηλινός ακαδημαϊκός κόσμος αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της στρατιωτικής βιομηχανίας της χώρας.
«Τα ισραηλινά πανεπιστήμια είναι πυλώνες της ισραηλινής φυλετικής κυριαρχίας, είναι κεντρικά στην υποδομή της ισραηλινής αποικιοκρατίας των εποίκων και του απαρτχάιντ και τώρα εξυπηρετούν επίσης ενεργά αυτή τη γενοκτονία και καθιστούν δυνατή τη διατήρηση [του πολέμου στη Γάζα] για πάνω από 13 μήνες», δήλωσε η Wind.
Στο βιβλίο της με τίτλο «Towers of Ivory and Steel: How Israeli Universities Deny Palestinian Freedom» (Πύργοι από ελεφαντόδοντο και ατσάλι: Πώς τα ισραηλινά πανεπιστήμια αρνούνται την ελευθερία των Παλαιστινίων) περιγράφει πώς το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο ήταν το πρώτο που ιδρύθηκε από το σιωνιστικό κίνημα το 1918, ακολουθούμενο από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Ισραήλ Technion το 1925 και το Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann το 1934. Αυτά τα ιδρύματα κατέστησαν κεντρικά στην ανάπτυξη και κατασκευή όπλων που χρησιμοποιήθηκαν για τον βίαιο εκτοπισμό των Παλαιστινίων κατά την προετοιμασία για τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1948.
Το Ινστιτούτο Weizmann και το Technion ηγήθηκαν αργότερα της ανάπτυξης των στρατιωτικών βιομηχανιών του Ισραήλ. «Η συνεργασία οποιουδήποτε είδους με ένα ισραηλινό πανεπιστήμιο έρχεται σε άμεσο βάρος της απελευθέρωσης των Παλαιστινίων», δήλωσε η Wind.