Γράφει στο ΠΡΙΝ ο Παναγιώτης Μαυροειδής1. Η σχεδόν ταυτόχρονη εξαμηνιαία συνάντηση ΔΝΤ-Παγκόσμιας Τράπεζας από τη μια και της Ομάδας χωρών των BRICS από την άλλη , τροφοδοτούν μια συζήτηση για την τάση ανατροπής του “Δυτικού” μπλοκ από το μπλοκ του “Νότου”. Τι όμως τελικά εκφράζουν αυτές οι διαχωριστικές γραμμές από πολιτική και ταξική άποψη; Ας θέσουμε καταρχήν ορισμένα δεδομένα
2.Το τι αποτελούν οι G7 (ΗΠΑ, Γερμανία, Ιαπωνία Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Καναδάς) είναι σαφές: Πρόκειται για τον πυρήνα των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών της Δύσης με αδιαμφισβήτητη εντός τους ηγεμονία των ΗΠΑ, που κρατά παράλληλα τα κλειδιά ιμπεριαλιστικών οργανισμών όπως ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα και φυσικά ελέγχει μέσω και του δολαρίου το ΧρηματοΠιστωτικό Σύστημα.
Οι (ως τώρα) BRICS (Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Βραζιλία, Νότια Αφρική) και ακόμη περισσότερο η διεύρυνση με Ιράν, Αίγυπτο, Αιθιοπία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, (μάλλον και Σαουδική Αραβία και άλλες ακόμη 40 χώρες στη σειρά να δηλώνουν ενδιαφέρον), δεν συγκροτούν ένα “φίλο Ρωσικό” καταχθόνιο σχέδιο κατά των ΗΠΑ, ούτε πολύ περισσότερο κάποιο αντιϊμπεριαλιστικό μπλοκ. Είναι μια ετερογενής, ασταθής, εξαιρετικά χαλαρή διασύνδεση κρατών με κοινό χαρακτηριστικό την τάση αύξησης του ειδικού τους βάρους στην διεθνή καπιταλιστική αγορά και κοινό συμφέρον τον κλονισμό της απόλυτης κυριαρχίας των ΗΠΑ και του υπολοίπου club του G7. Στους BRICS “ελπίζουν” πολλοί : από τη Ρωσία που είναι σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ, εως την Τουρκία που είναι χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, από τη Βενεζουέλα και Κούβα που λιμοκτονούν λόγω κυρώσεων ως τις
Πετρομοναρχίες του Κόλπου, από τη Χούντα της Αιγύπτου ως την Ινδία με την ακροδεξιά φασίζουσα κυβέρνηση, αλλά και το χρόνιο ανταγωνιστή της την Κίνα κοκ.
3. Πόσο κοντά είναι η εκθρόνιση των G7 από τους BRICS?
Είναι χρήσιμα ορισμένα στοιχεία για να δούμε το σημερινό συσχετισμό, αλλά και τις τάσεις που υπάρχουν, μέσα από μια σύγκριση των 7 και 5 χωρών αντίστοιχα αθροιστικά.
Α. Παρότι ο πληθυσμός των 5 χωρών του αρχικού πυρήνα των BRICS αποτελεί το 40% του συνολικού πληθυσμού της γης (με τη διεύρυνση θα πάει στο 45%) και ο πληθυσμός των 7 χωρών του G7 μόλις το 10%, το ΑΕΠ που παράγουν οι BRICS αποτελεί το 26% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε ονομαστικές τιμές, ενώ το ΑΕΠ των χωρών του G7 αποτελεί το 44%.
Β. Η εικόνα του “κατά κεφαλήν ΑΕΠ”, αν και μας κρύβει τις τεράστιες ανισότητες και στα δύο μπλοκ, συνδέει τις δύο αυτές παραμέτρους. Έτσι λοιπόν προκύπτει ότι το κατά κεφαλήν ετήσιο ΑΕΠ των BRICS είναι 7.883 δολάρια, ενώ το αντίστοιχο των G7 είναι 55.849 δολάρια, σχεδόν οκταπλάσιο!
Γ. Αν τώρα μιλήσουμε όχι με όρους ονομαστικού ΑΕΠ αλλά με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης(ένα μέτρο του τι μπορεί να “αγοράσει” το ΑΕΠ εγχώρια σε αγαθά), τότε βλέπουμε ότι αυτή η εικόνα (από το 2010 και μετά) αντιστρέφεται. Έτσι οι BRICS παράγουν το 37% ενώ οι G7 το 29%. Αυτό δείχνει μια δυναμική υπέρ των BRICS πολύ περισσότερο αν λάβουμε υπόψη ότι ακόμη και με όρους ονομαστικού ΑΕΠ (σημείο Α), μπορεί οι G7 να παράγουν το 44% (στοιχεία 2022), όμως το 1994, δηλαδή 30 περίπου χρόνια πριν παρήγαγαν το 67%. Η κατρακύλα είναι προφανής. Καταλαβαίνει κανείς έτσι, ποιος και γιατί βιάζεται να σύρει το χορό του πολέμου για να αντιστραφεί αυτή η κατρακύλα και ας γίνουν όλα συμπούρμπουλο.
Δ. Φυσικά, ακόμη και όταν μιλάμε με όρους αγοραστικής δύναμης και όχι ονομαστικού ΑΕΠ, πρέπει και πάλι να βρούμε την κατά κεφαλή “παραγωγή” . Θα βρούμε μια βελτιωμένη εικόνα για τους BRICS, αλλά με χαώδη διαφορά υπέρ των G7. Για παράδειγμα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ με όρους ονομαστικής δύναμης είναι περίπου 80.000 δολάρια το χρόνο, ενώ της Κίνας περίπου 23.000.
4. Τα περί “πολυπολικότητας” που είναι το μόνιμο επιμύθιο Κίνας και Ρωσίας, θυμίζουν απελπιστικά τα περί “πολυμέρειας” των ΗΠΑ το 1990. Πολύ απλά κρύβουν ότι στην εξ ορισμού θανάσιμα ανταγωνιστική καπιταλιστική αρένα δεν υπάρχει “ευγενής, ανέφελη άμιλλα”, αλλά μέσα από συγκρούσεις τελικά διαμορφώνεται μια κυρίαρχη δύναμη (οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά) που στη συνέχεια επιβάλλει μια ιεραρχία επιρροής στους υπόλοιπους (χωρίς αυτό να τελειώνει ποτέ, αντίθετα επιβεβαιώνεται ή ανατρέπεται με πολέμους).
Στην πράξη, εντός των G7 οι ΗΠΑ παράγουν κοντά στο 60% του ΑΕΠ της ομάδας ενώ η Κίνα περίπου το 65% του ΑΕΠ των BRICS.
5. Κανένας προοδευτικός, αριστερός ή κομμουνιστής δε θα λυπηθεί, το αντίθετο, αν χάσουν οι ΗΠΑ, οι G7,το ΝΑΤΟ και η ΕΕ την αποκλειστική, ληστρική ιδιοκτησία του κόσμου. Αυτό δε σημαίνει ότι (με πλεόνασμα αφέλειας, καθώς και ταξικής και πολιτικής μυωπίας), πρέπει το εργατικό και κομμουνιστικο κίνημα να μπει στα σκέλια νέων ανερχόμενων καπιταλιστικών κέντρων. Αντίθετα, πρέπει να διεκδικήσει την πολιτική του ανεξαρτησία σε στρατηγικό επίπεδο αλλά και άμεσης πολιτικής πάλης, προκρίνοντας φυσικά τον αγώνα ενάντια στις αστικές κυβερνήσεις των χωρών που δρα (και όχι των απέναντι!). Σε αυτή τη γενική θέση ας προσθέσουμε μερικά ακόμη στοιχεία που την κάνουν ακόμη πιο αναγκαία και επιβεβλημένη.
Πρώτο, οι χώρες των BRICS στην προσπάθεια να φτάσουν τους G7 απογειώνουν την καπιταλιστική εκμετάλλευση και πολιτική καταπίεση στο εσωτερικό τους. Για αυτό και μαίνεται η ταξική πάλη σε Ινδία, Κίνα κλπ, με άγριες συχνά απεργίες. Δεύτερο, πολλές χώρες των BRICS έχουν παράλληλα ισχυρούς δεσμούς και με το άλλο κυρίαρχο ιμπεριαλιστικό bloc, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
Τρίτο, στους BRICS συνυπάρχουν εντελώς διαφορετικές χώρες και για πολύ διαφορετικούς λόγους. Υποβόσκουν έτσι σοβαρές αντιθέσεις που θα απελευθερωθούν επικίνδυνα κάποια στιγμή, με ποιο σοβαρή την αντίθεση Κίνας και Ινδίας.
Ας μη ξεχνάμε, με την ευκαιρία, ότι το σχέδιο του Εμπορικού Δρόμου από την Ινδία έως τη Μεσόγειο με ισχυρό ρόλο του Ισραήλ, δολοφονία Παλαιστίνης και συμφωνίες με αντιδραστικά αραβικά καθεστώτα, ήταν μια φονική διασταύρωση αφενός της προσπάθειας των ΗΠΑ να ανατρέψουν υπέρ τους το συσχετισμό στην περιοχή και αφετέρου της αξιοποίησης και υποδαύλισης των φιλοδοξιών της Ινδίας (ανταγωνιστικών προς τη Κίνα και τους διαδρόμους της).
ΥΓ: η παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, εκτός από διπλωματική νίκη της Ρωσίας (που υποτίθεται είναι σε απομόνωση), μάλλον σηματοδοτεί και κάτι πολύ σοβαρότερο σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία που θα το διαπιστώσουμε σύντομα.