Ο δημοσιογράφος Μανώλης Κυπραίος αισθάνεται δικαιωμένος μετά την απόφαση του εφετείου που των δικαιώνει. Δώδεκα χρόνια μετά κάνει κατάθεση ψυχής στη συνάδελφο Ντίνα Δασκαλοπούλου στην Εφημερίδα των Συντακτών. Το αίτημα του;
«Επιβάλλεται ψυχολογική εξέταση ΟΛΩΝ των αστυνομικών που φέρουν όπλο. Καλύτερη εκπαίδευση και μαθήματα συνταγματικού δικαίου και λειτουργίας της δημοκρατίας». Διαβάζουμε και αναδημοσιεύουμε τη συνέντευξη του Μανώλη Κυπραίου από την efsyn.gr
Εγινε σύμβολο αντίστασης και πηγή έμπνευσης για χιλιάδες ανθρώπους όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο. Ο ρεπόρτερ που τραυματίστηκε βαριά από αστυνομικούς στις 15 Ιουνίου του 2011 ενώ κάλυπτε διαδηλώσεις στο Σύνταγμα χρειάστηκε να δώσει μάχες μέσα κι έξω από τα νοσοκομεία για να σταθεί ξανά στα πόδια του, ενώ ταυτόχρονα πάλευε στις δικαστικές αίθουσες ζητώντας δικαιοσύνη. Δώδεκα χρόνια μετά από εκείνη την ημέρα που έκοψε στα δύο τη ζωή του, ο Μανώλης Κυπραίος γιορτάζει μαζί μας μια μεγάλη νίκη για το κράτος δικαίου, ένα ηχηρό ράπισμα στην αστυνομική αυθαιρεσία, ένα σημαντικό βήμα για την προστασία της ελευθεροτυπίας.
Σήμερα κι ενώ το ποινικό σκέλος της υπόθεσης ξανανοίγει, ο Κυπραίος δικαιώνεται από το Διοικητικό Εφετείο και το ελληνικό Δημόσιο υποχρεώνεται να του καταβάλει αποζημίωση για τον βαρύ τραυματισμό, την αναπηρία, την απώλεια της δουλειάς του και την ταλαιπωρία που του έχει προκαλέσει. Κι έτσι, επιτέλους, συναντιόμαστε ξανά στις σελίδες της «Εφ.Συν.» όπως αμέτρητες φορές σε αυτή τη διαδρομή, αλλά με «μια καλή ιστορία για το τέλος».
● Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 12 χρόνια για να φτάσουμε στη σημερινή μέρα. Θα δανειστώ από τον μεγάλο Αλεξανδρινό λέξεις για να κάνω την ερώτηση. «Πώς πέρασαν οι ώρες; Πώς πέρασαν τα χρόνια;»
Αφού με «έβαλες αντιμέτωπο» με τον Κωνσταντίνο Καβάφη, θα απαντήσω με έναν στίχο του Τάσου Λειβαδίτη: «κι ω χρόνε, γερο-υφαντή, άφησε μια καλή ιστορία για το τέλος». Νομίζω πως μας την άφησε. Για μένα όμως δεν ήταν 12 χρόνια, αλλά 12 αιώνες. Είμαι μεγαλύτερος, με άσπρα μαλλιά, με το κορμί μου να έχει περάσει τόσα, αλλά την ψυχή μου να είναι καλά.
● Δεν θυμάμαι πια πόσες συνεντεύξεις κάναμε μαζί, θυμάμαι όμως μια φράση σου: «Θα είμαι εδώ μέχρι να παγώσει η κόλαση». Αυτή απόφαση που σε δικαιώνει βοηθάει να γαληνέψει κάπως η κόλαση που πέρασες;
Χρειάζομαι χρόνο για να «χωνέψω» αυτό που έχει γίνει. Την κόλαση δεν την ξεχνάς, μαθαίνεις να τη διαχειρίζεσαι σιγά σιγά. Και η καθημερινότητά σου δεν σε αφήνει να την ξεχάσεις, φαντάσου αυτά που στερείται ένας μεταγλωσσικός κωφός και το σοκ που παθαίνει. Λένε πως χρειάζονται 15 λεπτά να μείνεις στην Κόλαση για να καταλάβεις την αξία του Παραδείσου – εγώ έμεινα 4.197 ημέρες!
● Οταν οι δημοσιογράφοι καλύπτουν περιστατικά αστυνομικής βίας συνήθως αναφέρονται στα σωματικά τραύματα, ωστόσο δεν είναι μόνο τα σημάδια στο σώμα που κουβαλούν τα θύματα των ενστόλων. Πώς αλλάζει η ζωή ενός ανθρώπου όταν υφίσταται βία από αυτούς που έχουν ταχθεί να τον προστατεύουν;
Η ζωή σου δεν αλλάζει απλά, αλλά πεθαίνεις και ξαναγεννιέσαι. Το Πολεμικό Μετατραυματικό Αγχος δεν έχει μελετηθεί όπως θα έπρεπε στην Ελλάδα και οι επιστήμονες που γνωρίζουν σχετικά είναι ελάχιστοι. Είχα την τύχη να βρεθώ με τον ψυχίατρο-ψυχολόγο Γιώργο Χαριτάκη, διευθυντή του Νοσοκομείου «Ερυθρός Σταυρός», που πραγματικά με «αγκάλιασε» και μαζί προσπαθήσαμε να το αντιμετωπίσουμε. Πολλά μερόνυχτα. Ειδικά τον πρώτο καιρό η ζωή μου ήταν πολύ δύσκολη κι οι τρομώδεις κρίσεις τη νύχτα ήταν πολύ έντονες. Βγαίνουν παράλληλα πολλά επιπλέον ψυχοσωματικά. Παρ’ όλα αυτά, είναι στο χέρι σου αν θα τα παρατήσεις ή θα καταφέρεις να φτάσεις σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο. Γιατί στο ίδιο επίπεδο που ήσουν πριν δεν φτάνεις ποτέ – και αυτό είναι το πιο δύσκολο ψυχολογικά που έχεις να αντιμετωπίσεις.
● Οι άνθρωποί σου και οι φίλοι σου πώς έζησαν όλη αυτή την περιπέτεια που πέρασες;
Δύσκολη ερώτηση. Μαχαιριά στην καρδιά. Η οικογένειά μου (με πρώτη τον μέχρι πρόσφατα φύλακα-άγγελό μου, τη μητέρα μου, που πια ταξίδεψε μακριά), τα υπέροχα αδέλφια μου, οι δυο μου φίλοι (χάνεις αρκετούς στην πορεία), η λογοθεραπεύτριά μου Δώρα Οταπασίδου, ο δικηγόρος μου ο Σωτήρης Κοντονάσιος και φυσικά οι δημοκράτες και χωρίς να σκεφτούν το κόστος υπέροχοι συνάδελφοι και συναδέλφισσές μας – όλοι πόνεσαν. Αλλοι το εξέφραζαν, άλλοι το κρατούσαν μέσα τους, αλλά καταλάβαινα αυτή τη βουβή θλίψη. Ολοι σταθήκατε δίπλα μου – και νιώθω τυχερός, ευγνώμων και υπερήφανος.
● Δικαιώθηκες στο αστικό σκέλος της υπόθεσης, ωστόσο εκκρεμεί ακόμα το ποινικό, οι άνθρωποι που ευθύνονται για τον τραυματισμό και την αναπηρία σου ζουν ανάμεσά μας, ίσως και να επιχειρούν ακόμα σε διαδηλώσεις. Τι σκέφτεσαι γι’ αυτό;
Τι ίσως; Επιχειρούν μια χαρά. Και τους έχω δει κιόλας, διασταυρώθηκαν τα βλέμματά μας σε πορείες. Είναι τρομερό αυτό που νιώθεις. Οργή, θυμό, λύπηση, αγανάκτηση, όμως πάντα έρχεται αυτή η φωνή από μέσα σου που σου λέει: «Εσύ δεν θα γίνεις σαν αυτούς». Και σε βοηθά να πας μπροστά. Για το ποινικό σκέλος τώρα, ξέρω ότι υπάρχει πρόβλημα με την αναγνώριση γιατί οι αστυνομικοί των ΜΑΤ φορούσαν μάσκες και δεν είχαν διακριτικά. Και άντε ο ανακριτής να βγάλει άκρη με την αστυνομία και τα ελάχιστα στοιχεία που του δίνουν. Βέβαια η υπόθεση ξανάνοιξε στο ποινικό μέρος και ελπίζω ο ανακριτής να λάβει υπόψη του τα όσα περιγράφουν λεπτομερώς και η πρωτόδικη απόφαση και η έφεση των διοικητικών δικαστών, οι οποίοι έκαναν εκπληκτική δουλειά. Παρά τα όσα βλέπουμε στον χώρο της Δικαιοσύνης και τον αλληλοσπαραγμό, «υπάρχουν δικαστές στην Αθήνα». Μπορεί το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στη χώρα μας να είναι από τα βραδύτερα, αλλά παρ’ όλες τις δυσκολίες συνεχίζει να «φωτίζει» τις σκοτεινές νύχτες ενός πολιτεύματος.
● Τι ήταν αυτό που σε κράτησε όρθιο και μάχιμο όλα αυτά τα χρόνια;
Η συμπαράσταση του κόσμου, η αγάπη μου προς τον άνθρωπο, τα όσα είχα δει και βιώσει δουλεύοντας ως πολεμικός ανταποκριτής, οι άθλιες συνθήκες ζωής των Ελλήνων, ο πόνος και η έκκληση βοήθειας μέσα από τα μάτια των συμπολιτών μας. Οχι, δεν τους άξιζε και δεν τους αξίζει. Σε κανέναν άνθρωπο δεν αξίζει. Σε εμάς εναπόκειται η προστασία της δημοκρατίας στο κάτω κάτω. Αυτό που μένει είναι τι έκανες εσύ και αν προσπάθησες για το κοινό συμφέρον και τα δικαιώματα των πολιτών. Να φύγεις σκεπτόμενος «κάτι άφησα πίσω μου» για τις γενιές που μας ακολουθούν. Στο τέλος ο λαός όλους θα μας κρίνει…
● Εχεις μελετήσει πάρα πολύ τα θέματα της αστυνομίας και την αστυνομική βία. Τι θα πρότεινες εσύ για να τερματιστεί η αστυνομική βία;
Πρώτα από όλα μια απόλυτα ανεξάρτητη επιτροπή διερεύνησης αστυνομικής αυθαιρεσίας, αποτελούμενη από δικαστικούς, νομικούς, αστυνομικούς, γιατρούς, δημοσιογράφους και εμπειρογνώμονες, με υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό. Μια επιτροπή που θα λογοδοτεί στη Βουλή και θα κάνει τις έρευνες σε χρόνους-ρεκόρ. Επειτα, άμεσα να φέρουν διακριτικά οι αστυνομικοί – η σχετική απόφαση υπάρχει από το 2010! Επιβάλλεται ψυχολογική εξέταση ΟΛΩΝ των αστυνομικών που φέρουν όπλο – όσοι δεν περνούν από τα βασικά κριτήρια, αφαίρεση όπλου και τοποθέτηση όπου κρίνει το ελληνικό κράτος. Καλύτερη εκπαίδευση -ειδικά των ΜΑΤ- και μαθήματα συνταγματικού δικαίου και λειτουργίας της δημοκρατίας.
● Υπάρχει μια στιγμή που θυμάσαι ανεξίτηλα από όλη αυτή τη μάχη που έδωσες;
Μάρτιος του 2012 σε εκδήλωση για τον μεγάλο αγωνιστή κατά της δικτατορίας Αλέκο Παναγούλη στην Αθήνα. Ξαφνικά νιώθω ένα χέρι στον ώμο μου και γυρνάω ξαφνιασμένος, όταν βλέπω τον «πρώτο παρτιζάνο», τον Μανώλη Γλέζο. Μου έλεγε κάτι αλλά δεν καταλάβαινα γιατί απλά δεν άκουγα. Μπαίνει λοιπόν στη μέση ως μεταφραστής η λογοθεραπεύτρια που είχα και μιλώντας αργά μου εξήγησε τι έλεγε ο κύριος Μανώλης. Είπε λοιπόν αυτή τη φράση: «Από Μανώλη έφυγε, σε Μανώλη θα πάει. Μη με προδώσεις»…
● Πώς φαντάζεσαι τη 15η Ιουνίου του 2023;
Θα ήθελα να δω τους συμπολίτες μας πιο αισιόδοξους και τη δημοκρατία μας πιο δυνατή. Κι εγώ θέλω να ξαποστάσω και να επουλώσω τις πληγές μου. Να σταματήσει πια αυτός ο εφιάλτης με την ανούσια (μετά και την τελεσίδικη απόφαση του Εφετείου) δικαστική αντιπαράθεση. Δώδεκα χρόνια είναι πολλά. Πάρα πολλά…