Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα την αναμενόμενη Σύσταση κατά των άγωγών τύπου SLAPPs, με ρυθμίσεις που έχουν στόχο να βάλουν φραγμό στην αυξανόμενη χρήση των καταχρηστικών αγωγών φίμωσης δημοσιογράφων και διαμαρτυρόμενων πολιτών. Η Οδηγία έχει κεντρικό άξονα τις περιπτώσεις καταχρηστικών αγωγών με «διασυνοριακές επιπτώσεις», ορίζοντας μια σειρά νομικών διασφαλίσεων για τη μείωση της επικράτησης αυτών των αγωγών. Συνοδεύεται δε από σύσταση προς τα κράτη μέλη για τις ρυθμίσεις που πρέπει να λάβουν για τη θέσπιση ισοδύναμων μέτρων σε εγχώριες υποθέσεις.
Οι SLAPPs – ή Στρατηγικές Αγωγές κατά της Συμμετοχής του Δημοσίου –αναγνωρίζονται πλέον ως βασικό όπλο φίμωσης ισχυρών εταιρικών συμφερόντων, κυβερνήσεων και φορέων σε όσους επιμένουν στον έλεγχο και τη λογοδοσία υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Οι νομικές διαδικασίες είναι σχεδιασμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι χρονοβόρες και δαπανηρές. Ακόμη κι αν είναι τελικά νομικά ανεπιτυχείς, ωθούν τους δημοσιογράφους ή τους πολίτες σε οικονομικό στραγγαλισμό.
Η Flutura Kusari, νομική σύμβουλος στο Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης, δήλωσε πως τα «Οι SLAPPs καταστρέφουν καριέρες. Σήμερα είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία σοβαρών εμποδίων σε όσους ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν τισ SLAPPs για να λογοκρίνουν τους δημοσιογράφους και να κρύψουν την αλήθεια».
Για την οδηγία, οι υποθέσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ως με διασυνοριακές επιπτώσεις υπό ορισμένες άλλες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου η συγκεκριμένη πράξη συμμετοχής του κοινού είναι θέμα δημοσίου συμφέροντος που αφορά περισσότερα από ένα κράτη μέλη. Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF), επίσης σχολίασαν την έκδοση της Οδηγίας ως ένα ” σημαντικό βήμα στην καταπολέμηση της χρήσης «κοστουμιών φίμωσης» για τον εκφοβισμό και τη φίμωση των δημοσιογράφων”.
Σύμφωνα με ένα σχέδιο οδηγίας της ΕΕ, δημοσιογράφοι και ΜΚΟ στην ΕΕ θα μπορούν να προσφύγουν στα δικαστήρια για να απορρίψουν «προδήλως αβάσιμες» δικαστικές υποθέσεις που αφορούν περισσότερα από ένα κράτη μέλη της ΕΕ. Και σε μια κίνηση κατά του Λονδίνου – που συχνά αποκαλείται η πρωτεύουσα της συκοφαντικής δυσφήμησης της Ευρώπης – τα δικαστήρια των κρατών μελών θα μπορούν να αρνηθούν να αναγνωρίσουν ή να εκτελέσουν αποφάσεις σε υποθέσεις Slapp από χώρες εκτός ΕΕ.
Οι καταχρηστικές δικαστικές αγωγές έχουν ξεφυτρώσει στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας προειδοποιήσεις από ειδικούς στα ανθρώπινα δικαιώματα για αυξανόμενη απειλή για την ελευθερία της έκφρασης και διαστρέβλωση του δικαστικού συστήματος και του κράτους δικαίου. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου υποσχέθηκε τον περασμένο μήνα νομικές μεταρρυθμίσεις για να αποθαρρύνει τις ενοχλητικές νομικές ενέργειες από ολιγάρχες και ισχυρές εταιρείες. Η Κουσάρι δήλωσε αισιόδοξη για τα σχέδια της βρετανικής κυβέρνησης. «Δεν μπορούν πλέον να σιωπούν και να κλείνουν τα αυτιά και τα μάτια τους για τον αντίκτυπο των Slapps στη δημοσιογραφία».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του https://www.eureporter.co/, ο αριθμός των «Στρατηγικών Αγωγών κατά της Συμμετοχής του Δημοσίου» στην Ευρώπη αυξήθηκε από 4 το 2010 σε τουλάχιστον 111 πέρυσι, με δημοσιογράφους, ακτιβιστές και ακαδημαϊκούς να στοχοποιούνται κυρίως από εταιρείες, πολιτικούς και κυβερνήσεις. Η πλειονότητα των υποθέσεων απορρίπτονται, αποσύρονται ή διευθετούνται, αλλά όχι πριν από μακροχρόνιες διαδικασίες που προκαλούν σημαντικές οικονομικές και ψυχολογικές συνέπειες στους διωκόμενους. Ιδιωτικές επιχειρήσεις αλλά και δημόσιοι φορείς χρησιμοποιούν την τακτική σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τη νόμιμη συνδικαλιστική δράση. Περιλαμβάνουν τις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Γαλλία : Τρεις ακτιβιστές συνδικαλιστικών οργανώσεων μήνυσαν ανεπιτυχώς για συκοφαντική δυσφήμιση, αφού κατήγγειλαν τις κακές συνθήκες εργασίας μεταξύ αλλοδαπών εργαζομένων στη γεωργία.
- Φινλανδία : Μια νόμιμη απεργία των εργαζομένων της Finnair ακυρώθηκε μετά από νομική αμφισβήτηση από τον εργοδότη. Στη συνέχεια, το δικαστήριο έκρινε ότι η ενέργεια ήταν παράνομη. Στη συνέχεια, η Finnair πλήρωσε στη συνδικαλιστική ένωση 50.000 ευρώ μαζί με νομικά έξοδα.
- Κροατία: Ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός σταθμός HRT κίνησε νομικές διαδικασίες κατά των προέδρων των συνδικαλιστικών οργανώσεων δημοσιογράφων του μεταξύ των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς του 2019, ζητώντας πρόστιμα 67.000 ευρώ.