Ματίνα Παπαχριστούδη στο ΠΡΙΝ του Σαββατοκύριακου
Η παγκόσμια ημέρα της ελευθερίας του Τύπου «γιορτάστηκε» φέτος μόνο με την έκκληση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, ο οποίος μίλησε για «νέους περιορισμούς, λογοκρισία, βία, παρενοχλήσεις, προφυλακίσεις, ακόμα και θανάτους» δημοσιογράφων…Οι δημοσιογραφικές ενώσεις, αντιθέτως, αφιέρωσαν την «ημέρα» μόνο στους κινδύνους από την Covid-19 και τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας. Την ίδια στιγμή, με την ελευθερία των ΜΜΕ και της άποψης ασχολούνται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κομισιόν, με το βάρος να πέφτει στον έλεγχο της παραπληροφόρησης και τις κυβερνήσεις οι οποίες στηρίζουν την εξουσία τους σε αυτήν.
Εκδόθηκε, επίσης, η καθιερωμένη ετήσια παγκόσμια λίστα για την «Ελευθερία του Τύπου» από τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, στην οποία η Ελλάδα εμφανίζεται ανάμεσα στις χώρες με τις πλέον έντονες κυβερνητικές παρεμβάσεις και ασφυκτικό έλεγχο της ενημέρωσης, καταλαμβάνοντας την 70η θέση.
Όλα τα παραπάνω πιστοποιούν τη βαθιά αλλαγή που συντελείται τα τελευταία χρόνια στην ενημέρωση. Η δημοσιογραφία των εντύπων εξαφανίζεται, σε πολλές παρεμβάσεις μελετητών μίντια επισημαίνεται η «ήττα των εκδοτικών μοντέλων», ενώ η διανομή της πληροφορίας έχει περάσει στις διεθνείς πλατφόρμες, οι οποίες οριοθετούν το πλαίσιο δημοσιότητας με απαγορεύσεις και κανόνες ανελευθερίας. Η ενημέρωση βρίσκεται υπό καθολικό και διπλό οικονομικό έλεγχο, των κυβερνήσεων-ιδιοκτησιών και των πολλαπλών μεταξύ τους διαπλοκών. Οι δημοσιογράφοι βρίσκονται σε καθεστώς πολλαπλών περιορισμών, έχουν ελάχιστη ή καθόλου συμμετοχή στο προϊόν της εργασίας τους, εργάζονται σε άθλιες συνθήκες, παράγουν κάτω από ασφυκτική πίεση ελεγχόμενα ή κατά παραγγελία θέματα.
Σε αυτές τις νέες συνθήκες καταγράφονται οι απόπειρες –τουλάχιστον στην ΕΕ– θεσμών, εκδοτών και ΜΜΕ να συμφωνηθεί μια νέα συνθήκη για τη λειτουργία της ενημέρωσης μέσω των διεθνών πλατφορμών διανομής της είδησης, όπως Facebook, Yahoo και Google. Από αυτή τη συζήτηση, δυστυχώς, απουσιάζουν οι δημοσιογράφοι ως αυτόνομος πόλος. Εμφανίζονται ως ουραγοί των επιχειρήσεων μίντια, πιστοποιούν απλά τα συμφέροντα των ΜΜΕ ως ξεχωριστού-διακριτού πυλώνα στη «βιομηχανία» της ιδεολογίας και της χειραγώγησης.