Τον 15νταύγουστο δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών η ενδιαφέρουσα μελέτη για το εργασιακό καθεστώς στην εποχή της πανδημίας. Ολόκληρο το ενδιαφέρον δημοσίευμα το βρίσκεται εδω.
Αναδημοσιεύουμε το κομμάτι της έρευνας για τους νέους εργαζόμενους καθώς και τις ρυθμίσεις των 120(!) ρυθμίσεις στις δεκάδες Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου.
Το 50% των νέων θέσεων εργασίας είναι πλέον με ελαστικές μορφές, με ωρομίσθιο στα 3 ευρώ καθαρά, σε εκ περιτροπής ή μερική απασχόληση. Μπορεί οι στατιστικές του ΟΑΕΔ και της ΕΛΣΤΑΤ να μη συμπίπτουν για το ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των ανέργων (1.130.000 ή 700.000), αλλά ουδείς μπορεί πλέον να αμφισβητήσει την υποκατάσταση του μισθού από το επίδομα.
Τον περασμένο Μάιο τα επιδόματα που καταβάλλει ο ΟΑΕΔ αυξήθηκαν πάνω από 92% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019, καθώς στους επιδοματούχους εντάσσονται κι όσοι βρίσκουν κλειδωμένα τα ξενοδοχεία όπου συνήθως εργάζονταν τους καλοκαιρινούς μήνες. Oι 120 ρυθμίσεις, ΠΝΠ, εγκύκλιοι του υπουργείου Εργασίας και υπουργικές αποφάσεις, αποδεικνύουν ότι για την αντιμετώπιση της νέας βαθιάς κρίσης στην αγορά και την εργασία η κυβέρνηση κινήθηκε με την τακτική τού «λίγο, λίγο και βλέπουμε» κι όχι με μια στρατηγική κι ένα σχέδιο ανάσχεσης των προβλημάτων στις επιχειρήσεις.
Η ανάγνωση ακόμα και των τίτλων αυτών των 120 ρυθμίσεων, που τμήμα τους παραθέτουμε, από τον Μάρτιο μέχρι και τις 10 Αυγούστου αρκεί για να διαπιστωθεί ότι εξαιτίας της έλλειψης σχεδίου -το οποίο αναμένουμε να αντικατασταθεί από το πόνημα Πισσαρίδη- ρυθμίσεις που η κυβέρνηση αναγκαζόταν εκ των πραγμάτων να κάνει, ακύρωναν τη δυναμική και των μέτρων αλλά και των όποιων καλών προθέσεων.
Οι πιο πρόσφατες από τις 120 ρυθμίσεις
▇ Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 10.8.2020. Επείγουσες ρυθμίσεις αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών του Εθνικού Συστήματος Υγείας, προστασίας από τη διασπορά του κορoνοϊού Covid-19, στήριξης της αγοράς εργασίας και διευκόλυνσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
▇ Διευκρινίσεις σχετικά με τη χορήγηση άδειας και επιδόματος ασθένειας και μητρότητας (κυοφορίας-λοχείας) για το χρονικό διάστημα αναστολής των επιχειρήσεων λόγω των έκτακτων μέτρων της πανδημίας Covid-19.
▇ Εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου εξηκοστού τρίτου της από 30-3-2020 ΠΝΠ «Μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του κορoνοϊού Covid-19», που κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4684/2020 (Α’ 86).
▇ Παράταση της ισχύος των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού Covid-19 ως προς την οργάνωση του χρόνου και του τόπου εργασίας του άρθρου 4 της από 11.3.2020 (ΠΝΠ) «Κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της εμφάνισης του κορονοϊού Covid-19 και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσής του» (Α’ 55).
▇ Συμπληρωματικές διευκρινίσεις επί της με αριθμ. πρωτ. οικ. 23103/478/13-06-2020 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός του πλαισίου εφαρμογής του Μηχανισμού ενίσχυσης της απασχόλησης ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» (Β’ 2274).
▇ Διευκρινίσεις για τη διαδικασία ένταξης στον έκτακτο μηχανισμό στήριξης εργαζομένων και λήψης αποζημίωσης ειδικού σκοπού, για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο 2020, προκειμένου για εργαζόμενους και εργαζόμενες που βρίσκονταν σε νόμιμες άδειες όπως ασθενείας, μητρότητας ή εξάμηνη ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας οι οποίες έληξαν κατά τη διάρκεια αναστολής λειτουργίας της επιχείρησης με εντολή δημόσιας αρχής, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 34 του ν. 4690/2020 (Α’ 104).
▇ Οδηγίες για τη χορήγηση της άδειας φροντίδας παιδιού σε σχέση με τις αναστολές συμβάσεων εργασίας εργαζομένων λόγω των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού Covid-19.
▇ Τροποποίηση της υπ’ αρ. 40331/Δ1.13521/ 13-9-2019 «Επανακαθορισμός όρων ηλεκτρονικής υποβολής εντύπων αρμοδιότητας Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ)» (Β’ 3520) απόφασης του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
▇ Διευκρινίσεις επί της ΚΥΑ με αριθμ. 23102/477/12-6-2020 (Β 2268) «Μέτρα οικονομικής ενίσχυσης εποχικά εργαζομένων – Αναστολή συμβάσεων εργασίας εργαζομένων των επιχειρήσεων – εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα που πλήττονται σημαντικά».
▇ Παράταση μέχρι 10/7/2020 της προθεσμίας υποβολής Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ), μισθολογικής περιόδου 5/2020.
▇ Οδηγίες για την εφαρμογή της Απόφασης των υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας, με αρ. πρωτ. 17787/520/8.5.2020, (Β’ 1778) «Παράταση της ισχύος του έκτακτου και προσωρινού μέτρου της χορήγησης άδειας ειδικού σκοπού για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορονοϊού Covid-19, του άρθρου 4 της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Κατεπείγοντα μέτρα αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών της εμφάνισης του κορονοϊού Covid-19 και της ανάγκης περιορισμού της διάδοσης του» (Α’ 55)».
Ερευνα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας επικεντρώνει στις επιπτώσεις της κρίσης του Covid-19 στους νέους
Οι νέοι έως 29 ετών και ειδικότερα το νέο εργατικό δυναμικό είναι ίσως το κοινωνικό στρώμα που υφίσταται τους πιο αναπάντεχους και σοβαρούς περιορισμούς από την πανδημία: στην εργασία, την εκπαίδευση αλλά και τη συμμετοχή στις δημόσιες διεργασίες και επαφές, στην ελευθερία κινήσεων που αποτελεί οξυγόνο για τις μικρές ηλικίες. Ερευνα που εκπόνησε πρόσφατα η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας διερευνά τις επιπτώσεις της πανδημίας στην εργασία, την εκπαίδευση, τα δικαιώματα αλλά και την ψυχική ευεξία των νέων ανθρώπων που δέχτηκαν ένα αιφνίδιο κύμα περιορισμών στη ζωή και τη συμπεριφορά τους.
Κατ’ αρχάς, οι νέοι δέχονται μεγάλες πιέσεις προς την ανεργία. Οχι μόνο γιατί η αναζήτηση μιας θέσης εργασίας, άλλοτε σε συνδυασμό με τις σπουδές κι άλλοτε όχι, στους τομείς των υπηρεσιών, που κατ’ εξοχήν έχουν βρεθεί στον πυρήνα του προβλήματος, γίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Ούτε γιατί οι τριαντάρηδες μόλις που άρχισαν να συνέρχονται από τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης και σε πολλές χώρες έχτιζαν και χτίζουν το δικό τους επαγγελματικό σύμπαν. Σύμφωνα με την έρευνα της ΔΟΕ, που βασίστηκε σε δείγμα 12.605 απαντήσεων από νέους ηλικίας 18-34 ετών, ένας στους έξι νέους, ηλικίας 18-29 ετών αναγκάστηκε να σταματήσει τη δουλειά του ήδη από την έναρξη της κρίσης. Στις νεότερες ηλικίες, μεταξύ 18 και 24 ετών, σχεδόν το ¼ (ποσοστό 23,1%) διέκοψε αναγκαστικά την εργασία του. Στις λίγο μεγαλύτερες ηλικίες (25-29) αλλά και στους μεταξύ 30 και 34 ετών τα ποσοστά εμφανίζονται χαμηλότερα, 13% και 10,6% αντιστοίχως, με το λιανεμπόριο και τις υπηρεσίες να αναδεικνύονται στους τομείς με τις μεγαλύτερες απώλειες θέσεων εργασίας.
Αλλά και για τους νέους που διατηρούν μία ή και μισή θέση εργασίας, υπάρχει ο αντίκτυπος από τη μείωση του χρόνου εργασίας και του εισοδήματος που αντιστοιχεί σε αυτήν. Σχεδόν οι δύο στους πέντε δήλωσαν ότι είχαν μείωση αμοιβής, με τους πολίτες των χωρών χαμηλού εισοδήματος να είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε αυτές τις μειώσεις.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το εύρημα για την αύξηση των υπερωριών. Ποσοστό 17% των ερωτηθέντων απάντησε πως εργάζεται κατά 7,3 έως 10,3 περισσότερες ώρες σε ημερήσια βάση (αύξηση 41%). Από το σύνολο όλων όσοι εργάζονται με αυξημένο ωράριο το 67% δουλεύει 10ωρο ή και περισσότερο.
Επίσης, το 72% των νέων εργαζομένων ανέφερε ότι εργάζεται από το σπίτι με μερική ή πλήρη απασχόληση. Από όσους απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα το 68% εργάζεται από την αρχή της πανδημίας από το σπίτι, ενώ στο Δημόσιο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 77%. Αλλά και στις δύο κατηγορίες υπερτερούν οι γυναίκες στην εξ αποστάσεως εργασία, με ποσοστό 75% έναντι 68% για τους άνδρες.
Ενας στους τρεις νέους δηλώνει σημαντικό αντίκτυπο στο δικαίωμα συμμετοχής τους δημόσιες εκδηλώσεις. Ο αντίκτυπος αυτός δηλώνεται πιο έντονα σε χώρες χαμηλού εισοδήματος (40%) σε σύγκριση με τις χώρες μέσου (36%) ή υψηλότερου εισοδήματος (28%).
Στα όρια κατάθλιψης και άγχους
Η μελέτη αναδεικνύει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο 1 στους 2 (δηλαδή 50%) νέους ηλικίας 18-29 ετών πιθανώς υπόκειται σε άγχος ή κατάθλιψη, ενώ σε ποσοστό 17% φλερτάρουν με αυτά, με τις ηλικίες 18-24 να εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά. Κι ακόμη πιο αισθητά, ακόμη κι από αυτούς που αναγκάστηκαν να σταματήσουν την εργασία, είναι τα προβλήματα σε νέους που αναγκάστηκαν να διακόψουν την εκπαίδευσή τους.
Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις νέους (27%) δήλωσε ότι η πανδημία επηρέασε σημαντικά το δικαίωμά τους στη θρησκευτική ελευθερία και την έκφραση των πεποιθήσεών τους. Ο αντίκτυπος φαίνεται πιο σημαντικός για τους νέους σε φτωχότερες χώρες (ποσοστό 51%), ενώ σε χώρες με μέσο εισόδημα αγγίζει το 37% και σε χώρες με υψηλότερο το 19%.
Πάντως, αν και ενδιαφέροντα τα ευρήματα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές δεν προχωρούν σε βαθύτερα πεδία. Δεν αναζητούν τις αλλαγές που έχει προκαλέσει η νέα κρίση στις μορφές εργασίας και συμβολαίων και μέσα από τη γενικότητα των μέσων όρων δεν φωτίζουν και πολύ το σκοτάδι στο οποίο βαδίζουν τα νιάτα σήμερα. Παρ’ όλα αυτά είναι μια έρευνα που δείχνει τάσεις και καταστάσεις.