Αναδημοσίευση από την “Αυγή”
Συνέντευξη με τον γενικό γραμματέα του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ και Πρόεδρο του ΕΔΟΕΑΠ Σταύρο Καπάκο. Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος και τα Ενθέματα στην ΑΥΓΗ της Κυριακής
Τι γνώμη έχετε για τη μη δημοσιοποίηση της λίστας Πέτσα από την κυβέρνηση τη στιγμή που πιέζεται από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, την κοινή γνώμη και μέρος των δημοσιογράφων; Ποια είναι η θέση η δική σας και της ΕΣΗΕΑ;
Η θέση της ΕΣΗΕΑ που διατυπώθηκε εδώ και δυο μήνες, και έχει μια σημασία που αυτό δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστό, είναι ότι πρέπει να υπάρξει απόλυτη διαφάνεια και ισοτιμία στην κατανομή της διαφημιστικής δαπάνης. Τονίζω και τις δυο λέξεις, γιατί όσο σημαντική είναι η διαφάνεια, δηλαδή το ότι πρέπει να μάθουμε ποιοι πήραν τα χρήματα και πόσα, άλλο τόσο σημαντική είναι και η ισοτιμία. Γιατί δε μπορεί για ομοειδή μέσα να έχουμε ανισότιμη συμπεριφορά, π.χ. ένα κανάλι να πάρει 100 χιλιάδες ευρώ και ένα άλλο να πάρει 5 χιλιάδες ευρώ. Το τονίζω το θέμα της ισοτιμίας, γιατί συνήθως τα πολιτικά κόμματα το ξεχνούν.
Το δεύτερο σημείο είναι πως ζητήσαμε να επιδοτείται η εργασία και όχι η αναστολή της, πριν ακόμα κι από τον ΣΥΡΙΖΑ που πήρε την ίδια θέση. Ζητήσαμε να ληφθούν μέτρα για τους ανέργους συναδέλφους μας, γιατί δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των ανέργων, επειδή έχουν ένα ειδικό καθεστώς -κυρίως οι δημοσιογράφοι. Και, τέλος, ζητήσαμε μέτρα για τη στήριξη του τύπου επ’ ωφελεία των εργαζομένων και των ασφαλιστικών ταμείων τους, και όχι των εργοδοτών.
Είναι, λοιπόν, απορίας άξιο γιατί, ενώ η ΕΣΗΕΑ έχει πάρει εδώ και δυο μήνες αυτή τη θέση, που είναι γνωστή στα πολιτικά κόμματα, εγκαλείται γιατί δεν έχει πάρει θέση για τη λεγόμενη λίστα Πέτσα.
Ας γνωρίζουν οι αναγνώστες πως έχει σταλεί επιστολή σε όλους τους αρχηγούς των κομμάτων με τα αιτήματα αυτά και, μάλιστα, με την κ. Γεννηματά κάναμε και τηλεδιάσκεψη, όπου η Πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ έθεσε και το ζήτημα, μείζον και για εμένα, της αξιοπιστίας και του πλουραλισμού στα ΜΜΕ. Και είναι, επίσης, απορίας άξιο πώς ένα κόμμα της αντιπολίτευσης παίρνει αυτή την πρωτοβουλία και το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης δεν το κάνει, παρόλο που συμφωνεί διακηρυκτικά.
Τέλος, έχουμε στείλει επιστολή στον κ. Πέτσα όπου ζητά εξηγήσεις και απάντηση δεν έχουμε πάρει.
Για ποιο λόγο καθυστερούν να δώσουν τη λίστα στη δημοσιότητα; Επειδή έχουν απ’ ότι φαίνεται χρηματοδοτηθεί και ανύπαρκτα μέσα ημετέρων;
Σε όλους μας υπάρχουν αυτές οι υπόνοιες όσο δε δίνεται η λίστα. Ακούγεται πως ζητείται από ορισμένες επιχειρήσεις να κάνουν εκπτώσεις, έτσι ώστε το τελικό ποσό να φανεί λιγότερο. Αυτά, όμως, είναι υποθέσεις εργασίας. Ζητήσαμε να μιλήσουμε με τον κ. Πέτσα για όλα αυτά.
Ας περάσουμε στο σποτ του ΣΥΡΙΖΑ, που κατάφερε να περάσει το μήνυμα του, αν και προκάλεσε αντιδράσεις στη βάση του ότι τσουβαλιάζονται οι δημοσιογράφοι. Ποια είναι η γνώμη σας;
Σε ό,τι αφορά τους δημοσιογράφους το σποτ είναι άστοχο, γιατί δίνει τη δυνατότητα σε αυτούς που δεν έχουν επιχειρήματα να βγουν στην επίθεση και να πουν πως επιτίθεται σε όλους τους δημοσιογράφους.
Είναι θετικό ότι ο Γραμματέας της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ έδωσε εξηγήσεις και ξεκαθάρισε πως δεν αφορά όλους τους δημοσιογράφους, όπως και η τηλεδιάσκεψη που έγινε με τους Σκουρλέτη, Στούμπο και Χαρίτση ήταν πολύ θετική. Από την άλλη, οφείλω να παραδεχτώ πως σε σχέση με την κοινωνία το σποτ είχε αποτέλεσμα, διότι έχουμε πράγματι, σύμφωνα με τα ευρωβαρόμετρα, τα λιγότερο αξιόπιστα μίντια στην Ευρώπη. Το ευρωβαρόμετρο δίνει 15% αξιοπιστία στα κανάλια! Επομένως, στο επίπεδο της κοινωνίας το σποτ φαίνεται να λειτουργεί παρά τα προβλήματα που προκάλεσε.
Ποιοι πρέπει να πάρουν πρωτοβουλίες, εκτός την ΕΣΗΕΑ, έτσι ώστε να αποκατασταθεί το κύρος των ΜΜΕ, το ΕΣΡ;
ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ θέτουν το θέμα της αξιοπιστίας και του πλουραλισμού και εμμέσως το έχει θέσει και η ΕΣΗΕΑ. Το ΕΣΡ δεν πρέπει να επικαλείται ανυπέρβλητες δυσκολίες στο σοβαρό έλεγχο της αξιοπιστίας και του πλουραλισμού. Είναι υποχρέωση και των ίδιων των καναλιών να τηρούν την πολυφωνία και τα στοιχεία της πολυφωνίας.
Για παράδειγμα, όταν ήμουν Γενικός Διευθυντής Ενημέρωσης της ΕΡΤ, ο διευθυντής ενημέρωσης είχε επιφορτιστεί με την τήρηση του αλγορίθμου της εκπροσώπησης των κομμάτων σε 15νθήμερη βάση, τα αποτελέσματα της οποίας ήταν πάντα στη διάθεση του ΕΣΡ. Γιατί η ΕΡΤ τότε μπορούσε να έχει αυτά τα στοιχεία και τα κανάλια δε μπορούν; Προφανώς πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να πάρει προσωπικό για να κάνει αυτή τη δουλειά, αλλά ως τότε πρέπει να προσκομίζουν στοιχεία, τα οποία να ελέγχονται.
Περιέργως, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε αρμοδιότητα στο ΕΣΡ σε σχέση με τις τηλεοπτικές άδειες -και είναι προς τιμήν του-, δεν του έδωσε και την υποδομή για να μπορεί να ελέγχει.
Από εκεί και πέρα, υπάρχει ένα σύνολο φορέων και πανεπιστημίων που πρέπει να ασχοληθεί επισταμένως με το ζήτημα της αξιοπιστίας των ΜΜΕ, γιατί είναι ζήτημα δημοκρατίας.
Ωστόσο, υπάρχουν και κατηγορίες πως ακόμα και η παρούσα εκπροσώπηση είναι προβληματική. Ο τρόπος που παρουσιάζονται οι ειδήσεις μπορεί να προμοδοτούν συγκεκριμένα κόμματα.
Πρώτον, πρέπει να επιμείνουμε στον πλουραλισμό και την εκπροσώπηση των πολιτικών δυνάμεων, διότι δεν είναι δεδομένο. Δεύτερον, αυτό το ζήτημα είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην πολιτική θεωρία των ΜΜΕ. Φαίνεται πως έχουμε κι εμείς μια μονοδιάστατη αντίληψη για το ρόλο των ΜΜΕ. Θεωρούμε ότι ελέγχουν τη συνείδηση των εργαζόμενων, ότι τους κάνουν πλύση εγκεφάλου.
Επιμένω πως μια ριζοσπαστική αντίληψη για τα ΜΜΕ θα ισχυριζόταν ότι, ακόμα κι αν έχουμε προσπάθειες χειραγώγησής τους, οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να αντιτάξουν τις δικές τους απόψεις στα μίντια. Η οργουελική αντίληψη για τα μίντια που έχει σαγηνεύσει την Αριστερά ισχύει μόνο κατά ένα μέρος. Να θυμίσω μόνο τη σχολή του Χάξλει που λέει πως αυτό που συνιστά πρόβλημα με τα μίντια είναι ο καταιγισμός πληροφοριών που δε μπορούν να αξιολογηθούν .
Άρα, χρειαζόμαστε και στους δημοσιογράφους καιστο πανεπιστήμιο ανθρώπους που να μπορούν να αποδελτιώσουν τα σημαντικά. Σας θυμίζω ότι το Μπλούμπεργκ δημιουργήθηκε, όταν υπήρχε πλημμυρίδα ειδήσεων και έπρεπε να υπάρξει ένα πρακτορείο που θα αναδείξει τις κύριες ειδήσεις. Έπειτα, ο Στιούαρτ Χόλ, αναλυτής των ΜΜΕ από αριστερή, γκραμσιανή σκοπιά, μας έδωσε δυνατότητες να σκεφτούμε την κοινωνική λειτουργία των σύγχρονων ΜΜΕ. Απορώ πως έχουν χαθεί αυτοί οι προβληματισμοί από τη σύγχρονη Αριστερά.
Έχω εδώ ένα δοκίμιο του κορυφαίου φιλελεύθερου διανοούμενου, Καρλ Πόππερ, για την τηλεόραση. Ο Πόππερ, που δεν είναι αριστερός, θεωρεί πως υπάρχει πρόβλημα με αυτό το μέσο. Αν δούμε τις μετρήσεις, θα δούμε πως το κοινό της τηλεόρασης δεν είναι δυναμικό, ενώ είναι και συντηρητικό: νοικοκυρές, συνταξιούχοι και χαμηλής μόρφωσης άνθρωποι. Οι υπόλοιποι βρίσκονται στα social media. Αλλά ακόμα και αυτοί αμφισβητούν την αξιοπιστία της τηλεόρασης.
Το 95% των κεντροαριστερών και πάνω από το 50% των κεντροδεξιών θεωρούν πως υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με την ενημέρωση. Αυτό δεν καταδεικνύει πολλά, ότι δηλαδή οι πολίτες έχουν κρίση και καταλαβαίνουν ότι κάτι δε πάει καλά;
Έχει σημασία, βέβαια, όχι μόνο τι δείχνουν τα κανάλια, αλλά και τι αποκρύπτουν. Εν πάση περιπτώσει πάντως, στις ειδήσεις βλέπουμε μόνο «νόμο και τάξη», ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο. Δεν οδηγεί σε αποπολιτικοποίηση της δημόσιας ζωής αυτό;
Αν δούμε την κριτική του Πόππερ για την τηλεόραση πριν 35 χρόνια, αυτούς ακριβώς τους κινδύνους αναφέρει, πως γίνεται εύπεπτη και λαϊκή, για να αναδείξει ανούσια πράγματα. Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι υπαρκτό και δείχνει γιατί ο κόσμος εγείρει ζητήματα αξιοπιστίας.
Δυστυχώς, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα φαύλο κύκλο. Δηλαδή, εφόσον το κοινό που έχει απομείνει είναι αυτού του επιπέδου, το τροφοδοτούν ολοένα και περισσότερο με τέτοια θεάματα για να το κρατήσουν. Οφείλω, όμως, να ομολογήσω πως και στον ίντερνετ υπάρχει και έλεγχος στην ενημέρωση και σκανδαλοθηρία. Γι’ αυτό, το μέτωπο ως προς αυτό το θέμα αυτό πρέπει να είναι διαρκές, υπέρ τη ενημέρωσης και της αξιοπιστίας. Το κύριο κομμάτι της ενημέρωσης πρέπει να είναι πάντοτε τα πολιτικά, τα οικονομικά, τα διεθνή, τα πραγματικά κοινωνικά ζητήματα, και δευτερευόντως τα ζητήματα αστυνομικού δελτίου. Άρα έχουμε μια ελληνική πλευρά του φαινόμενου και του Όργουελ, έλεγχος της ενημέρωσης, και του Χάλξλει, πλημμυρίδα πληροφορίας που μας κάνει να χανόμαστε, και του Χολ.
Θέλω να τονίσω πως, όταν πήγε να γίνει μια προσπάθεια στην ΕΡΤ να μη γίνει κύρια αντίληψη πως το κύριο κοινό είναι αυτό που συμφωνεί, η προσπάθεια δεν τελεσφόρησε. Αλλά για να γίνει leader στην ενημέρωση κάποιος, όπως έλεγε ο Στιούαρτ Χολ, χρειάζεται να έχει τρία κοινά: το κοινό που συμφωνεί, εκείνο που διαφωνεί, και -το κυριότερο- εκείνο που διαπραγματεύεται αυτό που παρακολουθεί. Όταν υπάρχουν τα δυο τελευταία, οι διαφωνούντες και όσοι διαπραγματεύονται, τότε το μέσο γίνεται leader. Στην Ελλάδα πια δεν έχουμε έναν leader της ενημέρωσης, αλλά πολλά μικρά ενημερωτικά κανάλια με συντηρητικό κοινό που καταφεύγουν σε τέτοιου είδους ενημέρωση.
Ωστόσο, υπάρχει και υπέρμετρη έκθεση στη βία. Θα έπρεπε να υπάρχουν ρήτρες γι αυτό; Θα έπρεπε να υπάρχει ρήτρα για ποσόστωση θετικών ειδήσεων;
Ο Πόππερ στέκεται ιδιαίτερα στη βία που παρακολουθούν τα νέα παιδιά. Η αντίφαση είναι πως οι νέοι δε βλέπουν πλέον τηλεόραση. Παρόλα αυτά υπήρχε παλαιότερα υποχρέωση να απομακρύνονται τα παιδιά, όταν υπήρχε βία, και το ΕΣΡ ήταν κέρβερος ως προς αυτό. Κανόνες πρέπει να υπάρχουν, όπως προβλέπει η δεοντολογία της ΕΣΗΕΑ, ενώ το ΕΣΡ υπάρχει, για να παρεμβαίνει και σε τέτοιες περιπτώσεις, όχι για τη λογοκρισία, αλλά γιατί θέλει να γίνει πιο σοβαρή η τηλεόραση.