Αναδημοσίευση από την Αυγή
Ας φανταστούμε ότι υπάρχει μια μηχανή αναζήτησης για κινήματα, ένα Google movements που αναζητάς αποτελέσματα βάσει συγκεκριμένων χαρακτηριστικών. Τι αποτελέσματα θα μας έβγαζε, αν αναζητούσαμε κάποιον αγώνα που να πέτυχε την ακύρωση 2.600 απολύσεων; Ή αν ψάχναμε κάποιον αγώνα διεθνώς που να κατέλαβε 20 κτίρια μαζί με μέσα παραγωγής αξίας εκατομμυρίων ευρώ σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας του και τα κράτησε για δύο ολόκληρα χρόνια σε καθεστώς παρανομίας; Αν αναζητούσαμε κάποιο εναλλακτικό ΜΜΕ που εξέπεμπε στους τηλεοπτικούς δέκτες και σε κοινό εκατομμυρίων; Το αποτέλεσμα του φανταστικού μας περιηγητή θα ήταν ένα
Όλα ξεκίνησαν στις 11 Ιουνίου 2013 όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει την ΕΡΤ. Αμέσως, χιλιάδες συγκεντρώνονται στα κτίρια της ΕΡΤ, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη. Οι εργαζόμενοι παραμένουν στα κτίρια και συνεχίζουν να εκπέμπουν.
Η ισπανική δημόσια τηλεόραση διακόπτει το πρόγραμμα για να μεταδώσει την είδηση. L’humanite και Liberation κυκλοφορούν με μαύρο πρωτοσέλιδο ενώ, 57 διανοούμενοι, μεταξύ των οποίων οι Ζίζεκ, Μπάτλερ και Μπαλιμπάρ, υπογράφουν κείμενο με τίτλο «Όχι στην επιστροφή της δικτατορίας στην Ελλάδα». Τα γκάλοπ δείχνουν ότι 58% των Ελλήνων διαφωνεί με το κλείσιμο. Το 89% δηλώνει δυσαρεστημένο με την κυβέρνηση. Τέσσερις Υπουργοί δεν υπογράφουν την πράξη. ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ δηλώνουν ότι διαφωνούν και η κυβέρνηση κινδυνεύει να πέσει. Το «ρήγμα στις ελίτ» περιλαμβάνει επίσης βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, περιφερειάρχες, δημάρχους, ακόμα και μητροπολίτες.
Μνημονιακά μέτρα αναβάλλονται μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Όλα κρέμονται από μια κλωστή. Ο αγώνας της ΕΡΤ μέσα από το θέμα της δημοκρατίας και της αντίθεσης στα μνημόνια προσελκύει ευρύτερα κοινά, δίχως να απομακρύνεται ο κινηματικός πυρήνας. Πετυχαίνει, έτσι, αυτό που οι Snow και Benford θα ονόμαζαν «πλαισιακή ευθυγράμμιση».
Η αντιπολίτευση δηλώνει την αντίθεσή της στο κλείσιμο και στηρίζει τον αγώνα. Ταυτόχρονα, η «Ελεύθερη ΕΡΤ» δημιουργεί καθημερινά συμμαχίες με άλλα κινήματα, που οικοδομούνται όχι μόνο σε πορείες, αλλά ενίοτε και σε live μετάδοση μέσα στα κατειλημμένα στούντιο.
Η χώρα του μεγάλου «κύκλου διαμαρτυρίας» και των 15 διαδηλώσεων την ημέρα έχει πλέον ένα μεγάλο ΜΜΕ που μπορεί να τις εκφράσει.
Η ΕΡΤ κινητοποιεί πόρους από μέσα παραγωγής αξίας εκατομμυρίων ευρώ, όπως κτίρια, υποδομές, κάμερες και κεραίες. Κινήματα, καλλιτέχνες, πολιτικά κόμματα, σωματεία, συνεισφέρουν με το δικό τους τρόπο.
Οι «πολιτικές ευκαιρίες» ευνοούν τη συλλογική δράση, καθώς όπως περιέγραψαν οι Goldstone και Tilly, το ισοζύγιο οικονομικών, πολιτικών ή/και συμβολικών πόρων δείχνει να μεταβάλλεται υπέρ των διεκδικητών και εναντίον των αρχών. Ταυτόχρονα, όμως, η συγκρουσιακή δράση εντείνεται και λόγω των απειλών, κάτι που όπως ανέφερε ο Tarrow συμβαίνει, όταν οι άνθρωποι απειλούνται με κόστη που δεν μπορούν να υποστούν ή που παραβιάζουν το περί δικαίου αίσθημά τους.
Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση σταθεροποιείται και ο νόμος περνά. Το ΠΑΣΟΚ επικαλείται την«εθνική ευθύνη» και παραμένει στην κυβέρνηση, ενώ η ΔΗΜΑΡ αποχωρεί. Μετά τον ανασχηματισμό μπαίνουμε σε μια νέα φάση όπου η κυβέρνηση είναι αρκετά δυνατή για να κλείσει την ΕΡΤ, αλλά βλέπει ανήμπορη 20 κτίρια κατειλημμένα με μέσα παραγωγής εκατομμυρίων να χρησιμοποιούνται από μερικές εκατοντάδες απολυμένους που αποδομούν τον λόγο της σε ραδιόφωνο, τηλεόραση και ιστότοπους.
Η Ελλάδα γίνεται η χώρα όπου από τα 7 κοινοβουλευτικά κόμματα τα 3 εμφανίζονται στο επίσημο κρατικό κανάλι της ΔΤ, ενώ τα 4 κάνουν εμπάργκο και εμφανίζονται μονάχα στην ΕΡΤ.
Σταδιακά, οι συγκεντρώσεις υποχωρούν και το μεγαλύτερο μέρος των πρώην εργαζομένων της ΕΡΤ αποχωρεί απ’ το εγχείρημα.
Όμως, η «Ελεύθερη ΕΡΤ», παρότι αποδυναμωμένη συνεχίζει και μεταμορφώνεται σε ένα ριζοσπαστικό ΜΜΕ, το οποίο, μάλιστα, έχει τεράστια επιρροή, κάτι που σύμφωνα με τον Downing δεν είναι συχνό φαινόμενο.
Για δυο ολόκληρα χρόνια, σε μεγάλες πόλεις όπως ο Βόλος, αν ανοίξει κάποιος την τηλεόρασή του δεν βλέπει ΔΤ, αλλά το πρόγραμμα της ΕΡΤ που παράγεται παράνομα σε μια κατάληψη. Κοινά που δεν είχαν επαφή με το κίνημα ανοίγουν το ραδιόφωνο στις ίδιες, μέχρι πρότινος κρατικές, συχνότητες και το κίνημα ακούγεται στο σαλόνι τους.
Το Νοέμβριο του 2013, η κυβέρνηση εκκενώνει το Ραδιομέγαρο. Ενώ οι ασύρματοι των ΜΑΤ ακούγονται στα μικρόφωνα, ο Νίκος Τσιμπίδας αποχαιρετά τους ακροατές λέγοντας «Ψυχή Βαθιά». Πλαισιώνει, δηλαδή, το λόγο του με ένα σύνθημα που φώναζαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ κατά την αντίσταση στους ναζί.
Την επομένη, οι εργαζόμενοι μεταδίδουν το δελτίο έξω από την κλειδωμένη πύλη με ταυτόχρονη συγκέντρωση διαμαρτυρίας και φόντο τα ΜΑΤ, μια εικόνα που παρακολουθούν ζωντανά 1,2 εκατομμύριο χρήστες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η «Ελεύθερη ΕΡΤ» συνεχίζει να εκπέμπει λειτουργώντας βασιζόμενη στις γενικές συνελεύσεις. Στην ΕΡΤ συνδυάζονται και οι αναγκαίες αλλά και οι επιθυμητές ποιότητες που χρειάζονται για να χαρακτηριστεί ένα μέσο «κριτικό», με βάση τον Fuchs. Συνδυάζει, δηλαδή, και το αναγκαίο ριζοσπαστικό περιεχόμενο και τα επιθυμητά χαρακτηριστικά προεικόνισης της κοινωνικής αλλαγής, όπως αυτο-οργάνωση, εναλλακτική διανομή, αντι-εμπορευματικός χαρακτήρας, δημοσιογραφία των πολιτών, κ.α.
Στη συμπλήρωση του ενός χρόνου, οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ3 δημοσιεύουν το κείμενο «Ποια ΕΡΤ θέλουμε», όπου αποτυπώνονται οι αρχές λειτουργίας μιας νέας ΕΡΤ.
Το Γενάρη του 2015 εκλέγεται ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε αναγγείλει στη ΔΕΘ ότι «η νέα ΕΡΤ δεν θα ελέγχεται από την κυβέρνηση», αλλά από τον ελληνικό λαό, και «σε μεγάλο βαθμό θα διοικείται από τους ανθρώπους της», ενώ ο βασικός πυρήνας όσων αντιστάθηκαν «θα είναι συμμέτοχος και θα λάβει μέρος στην ευθύνη και στην συναπόφαση».
Αυτή τη δήλωση θα προβάλουν οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ3, μετά τη δημοσίευση του νομοσχεδίου, προκειμένου να ασκήσουν κριτική για τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις.
Η συνέλευση εκδίδει ανακοίνωση όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων:
«Η δρομολογημένη επαναλειτουργία της ΕΡΤ αποτελεί νίκη των αγωνιζόμενων εργαζομένων και της αλληλέγγυας κοινωνίας, όμως δυστυχώς οι προβλέψεις του σχετικού σχεδίου νόμου της κυβέρνησης σε ελάχιστα σημεία φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη τη βούληση των ίδιων των εργαζομένων, και στην ουσία επαναφέρουν το κάθετο ιεραρχικό μοντέλο διοίκησης με ρόλο παντεπόπτη στο πρόσωπο του διευθύνοντος συμβούλου μιας Ανώνυμης Εταιρείας που πατάει πάνω στις δομές του μορφώματος της ΝΕΡΙΤ!»
Πρόκειται για σημεία κριτικής με τα οποία συμφωνούν όλες οι συλλογικότητες του αγώνα (ΠΟΣΠΕΡΤ, Πανελλαδική συνέλευση εργαζομένων ΕΡΤ).
Συγκεκριμένα, αναλύοντας την έκβαση με μια προσέγγιση βασισμένη στο πρόγραμμα, όπως εισηγήθηκε ο Gamson, τα αιτήματα που εμφανίστηκαν από τους φορείς ή τις προσωπικότητες του αγώνα, ήταν τα εξής: 1) επαναλειτουργία της ΕΡΤ, 2) με όλες τις δομές, 3) επαναπρόσληψη όλων, 4) ισότιμες και σταθερές σχέσεις εργασίας, 5) δημοκρατικός έλεγχος από την κοινωνία, 6) έλεγχος από τους εργαζόμενους, 7) ανεξαρτησία από την κυβέρνηση, 8) όχι συγκρότηση Α.Ε., 9) όχι διαφημίσεις, 10) συνέχιση σποτ «κοινωνικών μηνυμάτων» που πρόβαλλαν τα κινήματα, 11) συνέχιση των εκπομπών του αγώνα, 12) παραμονή των αλληλέγγυων εργαζομένων που δεν βρίσκονταν στην ΕΡΤ πριν το κλείσιμο, 13) παραγωγή προγράμματος που θα βοηθά τους αποκλεισμένους, 14) παραγωγή προγράμματος που «ανταποκρίνεται τις πραγματικές πολιτιστικές ανάγκες της κοινωνίας», 15) πρόσληψη των συμβασιούχων, 16) ακύρωση του νόμου σύστασης της ΝΕΡΙΤ Α.Ε.
Από τα παραπάνω ικανοποιήθηκαν μόνο τα τρία πρώτα.
Ακόμα πιο έντονες θα είναι οι αντιδράσεις στο διορισμό του διευθύνοντος συμβούλου, καθώς ο αρμόδιος υπουργός Παππάς επιλέγει το ίδιο πρόσωπο που είχε επιλέξει η μνημονιακή κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, δηλαδή τον Λάμπη Ταγματάρχη. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει το δεύτερο ρήγμα του, μετά την εκλογή Παυλόπουλου. Ρήγμα που αποτυπώνεται τόσο στις διαφωνίες στη βάση, όσο και στο κείμενο διαφωνίας που δημοσιεύουν οι 3 βουλευτές πρώην εργαζόμενοι της ΕΡΤ. Η παρουσιάστρια των ειδήσεων στην ΕΡΤ3, παρότι κερδίζει ξανά την δουλειά της μετά από 2 χρόνια ανεργίας και αγώνα, αναρωτιέται αν πρόκειται για αναίρεση του αγώνα και δακρύζει στον αέρα. Όμως, η επιλογή προχωρά κανονικά. Έτσι, η ΕΡΤ ανοίγει και σύμφωνα με τους περισσότερους εκπροσώπους του αγώνα αγνοείται η εμπειρία ανεξάρτητης λειτουργίας 2 ετών.
Στα θετικά της έκβασης, 2.600 άνθρωποι επαναπροσλαμβάνονται. Τρεις τηλεοπτικοί (έναντι ενός στην περίοδο ΝΕΡΙΤ) και 26 ραδιοφωνικοί σταθμοί (έναντι 3) βρίσκονται ξανά στη διάθεση του κοινού. Έτσι, ενισχύθηκε η έκφραση της Περιφέρειας με τοπικό πρόγραμμα. Επίσης, μπήκαν οι βάσεις για την ανεξαρτησία από την ιδιωτική Digea.
Απ’ την άλλη, μέσα σε λίγους μήνες, κόβονται εκπομπές του αγώνα και τα σποτ των κοινωνικών κινημάτων, λογοκρίνονται δηλώσεις, κόβονται κάποια θέματα που δεν ευνοούν την κυβέρνηση, προβάλλονται εκδηλώσεις της Χρυσής Αυγής, ενώ το Σεπτέμβρη του 2015 οι διευθυντές της ΕΡΤ3 σπάνε την απεργία των τεχνικών για να προβάλουν τον Αλέξη Τσίπρα. Τέλος, τα κτίρια που περιφρουρούσαν απολυμένοι εργαζόμενοι φυλάσσονται πλέον από εργολαβικές εταιρείες.
Σήμερα, 5 χρόνια μετά, η ΕΡΤ κόβει τη συνέντευξη τύπου των νοσοκομειακών γιατρών και προβάλλει τρεις φορές το ίδιο ντοκιμαντέρ για τον πατέρα του πρωθυπουργού.
Η ΕΡΤ της Νέας Δημοκρατίας γίνεται καθημερινά χειρότερη. Ο Υπουργός διόρισε το διοικητικό συμβούλιο που θέλει, και αυτό έχει την πλήρη εξουσία στη λειτουργία της. 2.600 απολυμένοι ξαναβρήκαν τη δουλειά τους, όμως άλλοι απολυμένοι, όπως πχ. αυτοί της Coca Cola δεν έχουν πια βήμα να διεκδικήσουν τη δική τους.
Η ΕΡΤ της Νέας Δημοκρατίας γίνεται καθημερινά χειρότερη για την εργαζόμενη πλειοψηφία, βασιζόμενη στο νόμο που πέρασε ο ΣΥΡΙΖΑ.
Χρήστος Αβραμίδης
Υπ. Διδάκτορας Παντείου και δημοσιογράφος