Με τη βεβαιότητα ότι «η δημοσιογραφία έχει ηττηθεί» και πλέον ζούμε την τηλεοπτική δημοκρατία, την κατασκευή της τηλεοπτικής ηθικής, η Ματίνα Παπαχριστούδη, δημοσιογράφος στο ρεπορτάζ media από το 1989 και δημιουργός του Media TV News μιλάει για την ευθύνη των ΜΜΕ αλλά και την ευθύνη κάθε δημοσιογράφου. Αφορμή, οι τερατολογίες στην υπόθεση του βρέφους από την Συρία, η μη..παρέμβαση της ΕΣΗΕΑ και μια συγνώμη που ποτέ δεν ειπώθηκε από κανένα Μέσο.
Στις «ιστορίες που γράφουν Ιστορία» Στο Κόκκινο, με την Τζούλυ Τσίγκα.
Η ήττα της δημοσιογραφίας
Ζούμε τον απότοκο μιας συγκεκριμένης εξέλιξης στον χώρο των ΜΜΕ, τα αποτελέσματα της κατασκευής της πραγματικότητας και της τηλεοπτικής δημοκρατίας, την κατασκευή της τηλεοπτικής ηθικής.
Μόλις αποκαλύφθηκε η πραγματικότητα στην υπόθεση του βρέφους από την Συρία, διαπιστώσαμε ότι τα ΜΜΕ που «δαγκώθηκαν» από την εξέλιξη των γεγονότων γύρισαν σελίδα χωρίς συγνώμη, ζητώντας επί πίνακι το κεφάλι του ιατροδικαστή που μίλησε για σεξουαλική κακοποίηση – και καλά έκαναν – αλλά έπρεπε να αναλάβουν και την δική τους ευθύνη. Φυσικά δεν το έκαναν.
Ακόμα και ΜΜΕ όπως η ΕΡΤ που θεωρητικά θα πρέπει να ανθίσταται σε αυτή την λογική, έκαναν το ίδιο. Ενώ από την Τρίτη το μεσημέρι υπήρχαν ενδείξεις πως δεν επρόκειτο για σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού, υιοθέτησαν μόνο την άποψη του ιατροδικαστή και όχι του γιατρού που παρακολουθούσε το βρέφος, και βρισκόταν στον αντίποδα. Η ΕΡΤ, λοιπόν, δεν έψαξε το θέμα, δεν έκανε ρεπορτάζ.
Ζούμε την προσαρμογή της είδησης στο αφήγημα που ταιριάζει στα ΜΜΕ. Αυτό είναι αποτέλεσμα μιας τριαντάχρονης εξέλιξης στην οποία η δημοσιογραφία έχει ηττηθεί ολοκληρωτικά. Κι έχει ηττηθεί γιατί έχει μια ΕΣΗΕΑ που δεν κάνει τίποτα για να το αποτρέψει. Όποτε και ως μέλη του ΔΣ της ΕΣΗΕΑ ζητούσαμε να παρέμβει σε ανάλογες περιπτώσεις, παρέπεμπε στα Πειθαρχικά Συμβούλια. Όμως, δεν είναι μόνο θέμα των Πειθαρχικών, είναι συνολικά θέμα της Ένωσης Συντακτών.
Θυμάμαι παλιά στις εφημερίδες, στην σύσκεψη έλεγε ο αρχισυντάκτης ή κάποιος προϊστάμενος «Στο δελτίο των 8 είπαν ….αυτό» και ψαχνόμασταν οι δημοσιογράφοι του συγκεκριμένου ρεπορτάζ, γιατί «αυτό» δεν υπήρχε στην πραγματικότητα. Δηλαδή μια είδηση κατασκευαζόταν μέσα στην αίθουσα σύνταξη των καναλιών. Εδώ και 25 χρόνια συμβαίνει αυτό.
Απλά κατασκευάζουν και σερβίρουν ιστορίες. Έτσι, τώρα, ποτίζουν τον κόσμο με ρατσισμό γιατί τώρα αυτό ταιριάζει με το δικό τους αφήγημα ότι «οι πρόσφυγες, οι μετανάστες είναι κακοί».
«Αν τα ΜΜΕ ζητούσαν συγνώμη….»
Η υπόθεση αυτή που παρακολουθήσαμε τώρα έχει πολλά κοινά με τον Ζακ Κωστόπουλο αλλά και με την διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών, ενώ στην υπόθεση δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη η αντιμετώπιση των ΜΜΕ ήταν διαφορετική. Όποιος ξεφεύγει από την τηλεοπτική νόρμα είναι ο κακός, ενώ οι άλλοι είναι οι «νοικοκύρηδες». Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως ακόμα κι αν διαψευσθεί το αφήγημα των ΜΜΕ, το μήνυμα που ήθελαν να περάσουν έχει περάσει στην κοινωνία. Το βλέπουμε και σήμερα που στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης συνεχίζουν να τερατολογούν για τους γονείς του βρέφους από την Συρία.
Αν όμως τα ΜΜΕ ζητούσαν συγνώμη, έκαναν θέμα για τον ιατροδικαστή αλλά και για τις δικές τους ευθύνες, θα ήταν διαφορετικά. Χρειαζόμαστε ένα νέο συμβόλαιο, με τους βασικούς κανόνες που έχουν συμφωνήσει παγκοσμίως τα ΜΜΕ. Γιατί εδώ, ήταν επιλογή των Μέσων να μην προβάλουν την θέση του γιατρού που παρακολουθούσε το μωρό, προβάλλοντας μόνο την λανθασμένη άποψη του ιατροδικαστή.
Πραγματικά δεν θα εκπλαγώ αν κάποιο ΜΜΕ καλέσει σε πογκρόμ κατά μεταναστών και προσφύγων. Κι εδώ καταλαβαίνει κανείς πόσο μεγάλη ευθύνη έχουμε και όλοι οι δημοσιογράφοι. Όπως ο αγώνας που δίνουν δημοσιογράφοι στην Λέσβο. Ένας αγώνας πολύ σημαντικός γιατί χτυπάνε τα fake news και αποκαλύπτουν την αλήθεια, φυσικά με προσωπικό κόστος.
Ήρθε η ώρα να απαιτήσουμε όλοι από την ΕΣΗΕΑ να πάρει θέση.