Η πολιτική ως θέαμα, το θέαμα ως πολιτική

Η μιντιακή κάλυψη των τελευταίων γεγονότων της επικαιρότητας αναδεικνύει πλευρές ενός παλιού φαινομένου, το οποίο ωστόσο αποκτά νέα επικίνδυνη μορφή. Η εισχώρηση της «διασκεδαστικής ενημέρωσης» (infotainment) στον πολιτικό στίβο άρχισε εδώ και πολλά χρόνια, ήδη από τις αρχές του 2000, και αφορούσε τη μικρόνοα αντίδραση ταμπλόιντ εφημερίδων στην κυριαρχία του τηλεοπτικού θεάματος και της ριάλιτι απεικόνισης της πραγματικότητας μέσα από κατασκευές των τηλεοπτικών δελτίων.

Σταδιακά, η επιλογή αυτή άλωσε και τον πολιτικό λόγο. Όπως τη δεκαετία του ’90 εξαναγκάστηκε να ενσωματώσει τις μεθόδους και τακτικές του επικοινωνιακού μάρκετινγκ, έτσι σήμερα η πολιτική επικοινωνία ασκείται με όρους ριάλιτι παιχνιδιών. Την ίδια ώρα, μέσα από τις φερόμενες ως ψυχαγωγικές εκπομπές της τηλεόρασης, προβάλλεται και ασκείται η πολιτική συντηρητικών, ακροδεξιών και νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

Σε αυτό το πλαίσιο η προβολή αντιδραστικών κοινωνικών στερεοτύπων στην κάλυψη εγκλημάτων, είναι μόνο μια πλευρά.

Το προηγούμενο διάστημα στη θεματολογία των ΜΜΕ κυριάρχησαν η υπόθεση Κατσίφα και οι εφορμήσεις ακροδεξιών στην Αλβανία, η στυγνή δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη ή του Ζακ Κωστόπουλου, η διαρκής και έντονη σύγκρουση κυβέρνησης και ΝΔ για τις συντάξεις και τους συμβούλους. Παρατηρούμε πως στην πολιτική αντιπαράθεση το κυρίαρχο και προβεβλημένο είναι «προσωπικό, σκηνοθετημένο, υπερβολικό, δραματοποιημένο», χαρακτηρισμοί που ως σήμερα άρμοζαν στην τηλεοπτική ψυχαγωγία. Επιπλέον, οι πολιτικές ειδήσεις και οι διαξιφισμοί με αυτό τον χαρακτήρα «ψυχαγωγούν», αλλά σε καμία περίπτωση δεν ενημερώνουν. Παράλληλα, τη μιντιακή κάλυψη και προβολή κοινωνικών γεγονότων διαπερνά η έντονη πολιτικοποίηση και προβολή μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας και άποψης.

Να σημειώσουμε ακόμα, πως από τα κυρίαρχα Μέσα –κυρίως από την τηλεόραση– απουσιάζουν τα άλλα σημαντικά γεγονότα, στα οποία είτε δεν δίνεται χρόνος και χώρος είτε είναι ανεπαρκής. Στην πράξη, αρχικά γίνεται η επιλογή των γεγονότων που θα προβληθούν και ακολουθεί η ανακατασκευή τους σύμφωνα με τους κανόνες του ριάλιτι. Για παράδειγμα, ακόμη και στην κρατική τηλεόραση, η κάλυψη μιας συνηθισμένης κακοκαιρίας ή της κυκλοφορίας στον Κηφισό καταλαμβάνει περισσότερο χρόνο από ό,τι οι κινητοποιήσεις στη Γαλλία.