Ο Γ. Αυγερόπουλος μιλά για το «Agora», την κρίση & τις εκλογές στο Tvxs και τον Γιώργο Ρούσο
Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής, το νέο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου, «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Άρτιο αισθητικά και καλά τεκμηριωμένο, το έργο προσφέρει μία ενδελεχής ανασκόπηση του τι πραγματικά συνέβη τα τελευταία κρίσιμα χρόνια στην Ελλάδα, μέσα από καταλυτικές συνεντεύξεις, αλλά και παρουσίαση των πιο καθοριστικών γεγονότων που επηρέασαν την εξέλιξη της χώρας.
Από την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου το ντοκιμαντέρ κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες της χώρας. Το Tvxs.gr συνάντησε τον δημιουργό, σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, τις εντυπώσεις που αποκόμισε, τα μελλοντικά του σχέδια, καθώς βέβαια και για τις επικείμενες εθνικές εκλογές.
Ύστερα από δεκατρία χρόνια ενεργούς δημοσιογραφίας και κινηματογραφικής τεκμηρίωσης επίκαιρων θεμάτων σε όλο τον πλανήτη, ο Γιώργος Αυγερόπουλος στρέφει την κάμερά του στην Ελλάδα και καταγράφει την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα της στάδια. Παράλληλα, αφουγκράζεται τον αντίκτυπό της και τις επιπτώσεις στις ζωές απλών ανθρώπων, τους οποίους παρακολουθεί σε βάθος χρόνου.
Ως κινηματογραφιστής γίνεται μάρτυρας των λαϊκών αντιδράσεων στον δρόμο, της ανόδου του φασισμού αλλά και των κινημάτων αλληλεγγύης, ενώ παράλληλα αναζητά απαντήσεις από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της χώρας, καθώς και από ειδικούς αναλυτές και αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων από τη διεθνή πολιτική σκηνή.
Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου «Αγορά» (Agora), συνθέτει ένα ανακεφαλαιωτικό χρονικό της κοινωνικής τραγωδίας που μαστίζει την Ελλάδα την τελευταία πενταετία, θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για μια παγκόσμια συστημική κρίση σε εξέλιξη και μία ευρωπαϊκή διακυβέρνηση που διεξάγει οικονομικά πειράματα υψηλού ρίσκου χωρίς να υπολογίζει το ανθρώπινο κόστος.
– Μετά το επιτυχημένο και πάντα επίκαιρο ντοκιμαντέρ «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» – το οποίο είδαμε αρχικά πέρσι τον Μάρτιο στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια κυκλοφόρησε στις Κινηματογραφικές Αίθουσες – πλάνα του οποίου εμφανίζονται κι εδώ, φέτος έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στην μεγάλη οθόνη, τη νέα σας δημιουργία το «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές). Πρόκειται για μία ταινία – κιβωτός της ελληνικής κρίσης, την οποία ετοιμάζεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Πως γεννήθηκε η συγκεκριμένη ιδέα;
Η ιδέα γεννήθηκε όταν είδα τον Γιώργο Παπανδρέου εκείνη την ιστορική στιγμή στο Καστελόριζο, όταν βγήκε και είπε ότι αρχίζουμε μία Οδύσσεια και προανήγγειλε ουσιαστικά ότι η Ελλάδα θα ζητήσει τη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Έχοντας ζήσει από κοντά τα γεγονότα στην Αργεντινή και έχοντας καλύψει τα συμβάντα τόσο το 2001, όσο και το 2010, σκέφτηκα ότι αυτό δεν πρόκειται να εξελιχθεί καλά. Έτσι πήρα την αρχική απόφαση για την ταινία. Τώρα αν με ρώταγες εκείνη τη στιγμή πως θα γινόταν όλο αυτό το εγχείρημα και τι κόπο, χρόνο και χρήματα θα απαιτούσε όλο αυτό, είναι σίγουρο ότι δε θα μπορούσα να απαντήσω, διότι πραγματικά δεν ήξερα πως θα εξελιχθεί.
Κι έτσι ακριβώς κύλησε. Ήταν δηλαδή μία συνεχή περιπέτεια, η οποία πέρασε από διάφορα στάδια. Διότι συνεχώς και ανάλογα με τις εξελίξεις που συνέβαιναν στην ίδια τη χώρα, τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομική ζωή, αναπροσαρμοζόταν άμεσα και η ταινία. Ήταν ουσιαστικά ένα πρότζεκτ που άλλαζε συνεχώς μορφή. Άρχισε να σταθεροποιείται στα τέλη του 2011. Τότε ήταν και η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε στο εξωτερικό προς αναζήτηση χρηματοδοτών. Και ευτυχώς βρήκε. Βρήκε τη δημόσια γερμανική τηλεόραση (WDR) και το Al Jazeera Arabic (Κατάρ). Υπήρχε παράλληλα το έντονο ενδιαφέρον του Καναδά και των Ελβετών κι έτσι πορευτήκαμε μέχρι το τέλος…
– Στην «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) καταγράφεται την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα στάδια, ενώ παράλληλα αφουγκράζεστε τον αντίκτυπό της στις ζωές απλών ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές τάξεις, τους οποίους και παρακολουθείτε σε βάθος τετραετίας. Πως έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων προσώπων και πως εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία;
Ουσιαστικά η επιλογή των προσώπων έγινε τυχαία. Δηλαδή, τους περισσότερους τους είχα μιλήσει κάποια στιγμή μέσα σε όλη αυτή την περίοδο. Το βασικό που είχα στο μυαλό μου, είναι ότι ήθελα να είναι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Και φαντάσου ότι όλο αυτό που παρακολουθούμε για δύο ώρες, υπάρχει άλλο τόσο υλικό που έχει επίσης μονταριστεί. Αλλά βεβαία δε θα μπορούσα να παρουσιάσω ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας τεσσάρων ωρών… Υπήρχαν δηλαδή και άλλοι χαρακτήρες οι οποίοι δεν παρουσιάζονται ποτέ. Κάποιοι κατάλαβαν τι κάνουμε και δέχτηκαν να βοηθήσουν αφιερώνοντας μας χρόνο και τους ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό.
– Ήταν εξ αρχής δεδομένο ότι θα ήταν σε βάθος τετραετίας;
Αυτό ήταν κάτι το οποίο είχα την πολυτέλεια να κάνω. Ήταν η μοναδική φορά, σε ό,τι πρότζεκτ έχω χειριστεί, που μπορούσα να το κάνω στη χώρα μου και σε βάθος χρόνου. Άρα λοιπόν από την αρχή ήξερα ότι τους πρωταγωνιστές μου ήθελα να τους παρακολουθήσω, για να δούμε και πως οι ζωές τους επηρεάζονται από την κρίση. Όπως τελικά θα παρακολουθούσα και την εξέλιξη της χώρας. Το δύσκολο όμως ήταν όταν ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα και έπρεπε να αποκωδικοποιήσω όλο αυτό το υλικό για να δώσω μορφή και ζωή στην ταινία. Έπρεπε να αξιολογήσω τα σημαντικά γεγονότα και να δω ποια από αυτά μπορούσα να υποστηρίξω και να αξιοποιήσω, σύμφωνα βέβαια και με το υλικό που είχα στα χέρια μου. Αυτό ήταν το δύσκολο…
– Παράλληλα όμως ο θεατής παρακολουθεί και χαρακτηριστικές συνεντεύξεις με πολιτικά πρόσωπα, τόσο εντός όσο κι εκτός συνόρων. Από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, μέχρι τον σημερινό πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, τον πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2003 έως το 2011, Ζαν-Κλοντ Τρισέ και σχεδόν όλους όσους διετέλεσαν Υπουργοί Οικονομικών στην Ελλάδα, από το 2001 και μετά. Τι σας έκανε εντύπωση από όλες αυτές τις συνεντεύξεις; Υπήρξαν κάποιοι που αρνήθηκαν να σας μιλήσουν;
Θα αρχίσω από το τέλος. Άρνηση υπήρξε από τον Γιώργο Παπανδρέου και τον Αντώνη Σαμαρά… Πιστεύω ότι θα έπρεπε να ήταν στο έργο, αλλά δεν μπορούσα να κάνω κάτι παραπάνω από τη στιγμή που δεν ήθελαν. Από εκεί και πέρα, μιλούν ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Αλέξης Τσίπρας και σχεδόν όλοι οι Υπουργοί Οικονομικών.
– Όπου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι αρκετές φορές αλληλοδιαψεύδονται μέσα από τις δηλώσεις τους, ακυρώνοντας ουσιαστικά ο ένας τα λεγόμενα του άλλου…
Αυτό το οποίο μου έκανε εντύπωση έχοντας σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια να δουλέψω στην Ελλάδα, ήταν το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικοί στις συνεντεύξεις οι οποίοι με αντιμετώπισαν σαν ιθαγενή, θεωρώντας ότι δεν έχω ψάξει και δεν έχω διαβάσει το τι έχουν υπογράψει. Τότε δυστυχώς καταλαβαίνεις πάρα πολλά πράγματα, σε σχέση με την αντίληψη που έχουν αυτοί οι άνθρωποι, τόσο απέναντι στον κόσμο, όσο και με τη δημοσιογραφία. Αυτό μου έκανε ιδιαίτερα αρνητική εντύπωση. Παρ’ όλα αυτά έχω την αίσθηση ότι η πλειοψηφία όσων συμμετέχουν, κατάλαβαν την σπουδαιότητα του εγχειρήματος. Πολύ σημαντικό έχουν διαδραματίσει παράλληλα και οι άνθρωποι που δέχτηκαν να μιλήσουν από το εξωτερικό και ειδικά ο Τρισέ.
– Ο οποίος έχω την αίσθηση ότι βγάζει και πολλές ειδήσεις. Τόσο ο Τρισέ, όσο και ο Σουλτς…
Το έργο όντως βγάζει ειδήσεις. Επίσης αυτό που θα πρέπει να αναγνωρίσουμε, είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι μιλούν με ειλικρίνεια, ειδικά οι συνεντευξιαζόμενοι από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα για τον Τρισέ, είναι ένας άνθρωπος ο οποίος γίνεται εμφανές ότι ήθελε να τα πει. Η συνέντευξη μαζί του στο Παρίσι, διήρκεσε τρεις ώρες αν και σε κάποια στιγμή εκνευρίζεται διότι κατάλαβε εξ αρχής ότι δεν πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που δεν θα αμφισβητήσει την πολιτική που ο ίδιος υποστήριξε…
– Νομίζω ότι φαίνεται στην σκηνή που γίνεται λόγος για τη ζωή των Ελλήνων προ κρίσης με το περίφημο ποσοστό του 16%…
Ναι, ακριβώς. Ένα επίσης σημαντικό συμπέρασμα, το οποίο νομίζω ότι εύκολα το αντιλαμβάνεται και ο θεατής, είναι το γεγονός ότι όπως ακριβώς στην Αργεντινή, έτσι και στην Ελλάδα, οι άνθρωπο που υποστήριξαν τη συγκεκριμένη πολιτική, κατά τη γνώμη μου, δεν το έκαναν γιατί υπάρχει ας πούμε μία συνωμοσιολογία από πίσω. Το έκαναν γιατί το πιστεύουν. Υπάρχει μία σχολή σκέψης η οποία υποστηρίζει ότι αυτή είναι η λύση και τέλος, χωρίς να υπάρχει εναλλακτική. Αυτό ακριβώς νομίζω ότι είναι ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα που μπορούμε να εξαγάγουμε από το έργο.
– Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής, είναι λογικό ότι θα υπήρχε άφθονο διαθέσιμο υλικό. Πως ήταν η διαδικασία του μοντάζ – ώστε να προκύψει τελικά ένα δίωρο ντοκιμαντέρ – και ποιες οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;
Το υλικό που είχαμε στη διάθεση μας ήταν τεράστιο, με αποτέλεσμα από κάποια στιγμή και μετά να είναι και δύσκολα διαχειρίσιμο. Διότι κάθε φορά που συνέβαινε κάτι, προσπαθούσαμε να αποφασίσουμε κατά πόσο είναι σημαντικό διαχρονικά κι αν μπορούμε να το εντάξουμε στο έργο. Άρα υπήρχε η πρόκληση στο πως διαχειρίζεσαι όλο αυτό το υλικό. Μετά ακολούθησε το μοντάζ, όπου κι αυτό χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να ολοκληρωθεί και το οποίο ουσιαστικά τελείωσε λίγο πριν την παγκόσμια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ της Κοπεγχάγης (Νοέμβριος του 2014). Θέλω όμως να πιστεύω ότι όλο αυτό το εγχείρημα θα είναι χρήσιμο και ειδικά στην ελληνική κοινωνία, διότι φρεσκάρει τη μνήμη. Είναι ένα έργο – κιβωτός, όπου μπορεί κάποιος μετά από χρόνια να το δει και να το παρουσιάσει στα παιδιά του, δείχνοντας τους τι έγινε εδώ.
Στο εξωτερικό βέβαια τους σοκάρει πολύ περισσότερο. Διότι ακριβώς παρακολουθούν πράγματα τα οποία, αφενός δεν τα έχουν δει συγκεντρωμένα και αφετέρου – όπως ακριβώς κι εδώ – έχουν περάσει αποσπασματικές ειδήσεις οι οποίες παρουσιάζονται μ’ έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, από τα κυρίαρχα μίντια. Ήταν εντυπωσιακός πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκαν οι Γερμανοί την ταινία. Με το που την είδαν μας τηλεφώνησαν για να μας πουν πως ήταν ιδιαίτερα περήφανοι που συμμετείχαν ως συμπαραγωγοί στο συγκεκριμένο έργο.
Επίσης, αυτό που μου κάνει εντύπωση, είναι το γεγονός ότι όπως ακριβώς συνέβαινε στην Ελλάδα μέχρι το 2005-06, όπου υπήρχε η κυρίαρχη άποψη στα μίντια αλλά παράλληλα άκουγες και την άλλη άποψη – η οποία πλέον εδώ έχει εξαφανιστεί – εκεί ευτυχώς ακόμα υπάρχει. Δηλαδή αυτοί που έχουν πάρει κι έχουν προγραμματίσει να παίξουν το συγκεκριμένο έργο, είναι για παράδειγμα οι Φινλανδοί, όπου την ίδια ώρα ο Φιλανδός υπουργός οικονομικών είναι ένας από τους πιο σκληρούς πολέμιους της κατάστασης… Παρόλα αυτά υπάρχει ο χώρος για να ακουστεί και η άλλη άποψη. Αυτό βέβαια είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίσει ως κοινωνία κι ως δημόσιος διάλογος τώρα πλέον, διότι τα πράγματα έχουν πολωθεί πάρα πολύ…
– Σε αντίθεση με «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» το οποίο πραγματοποίησε την ελληνική του πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) θα κυκλοφορήσει στις Κινηματογραφικές Αίθουσες, στις 15 Ιανουαρίου, δέκα ημέρες πριν από τις εθνικές εκλογές. Πως προέκυψε αυτή η απόφαση;
Νομίζω πως είναι το κατάλληλο τάιμινγκ για να κυκλοφορήσει το έργο. Δε θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη στιγμή. Το να κρατάγαμε το «Αγορά» μέχρι τον Μάρτιο, θεωρώ ότι θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσει από την ίδια του τη δυναμική. Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να προβληθεί τώρα το έργο στις Αίθουσες και βρήκε ευτυχώς χώρο σχεδόν αμέσως. Υπήρξαν αιθουσάρχες τόσο στην Αθήνα, όσο και στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα που συζητάμε, οι οποίοι κατάλαβαν τη δυναμική του και πως αυτό το έργο είναι ένα εργαλείο για τους Έλληνες. Ένα εργαλείο μέσα από το οποίο μπορούν να ερμηνεύσουν την καθημερινότητά τους. Να τους φρεσκάρει λίγο τη μνήμη και να δουν σαν “timelapse”, το τι έχει συμβεί όλα αυτά τα χρόνια. Διότι οι άνθρωποι – και όχι μόνο στην Ελλάδα – έχουν κοντή μνήμη. Πόσο μάλλον όταν προσπαθείς καθημερινά να επιβιώσεις και δε σου μένει χρόνος για πολιτικές αναλύσεις. Επομένως είναι καλό να θυμόμαστε τι έχει συμβεί, γιατί με αυτόν τον τρόπο γινόμαστε καλύτεροι πολίτες.
Σχετικά με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το έχουμε ήδη ενημερώσει. Η ταινία έχει προταθεί για να προβληθεί πλέον όχι στο διαγωνιστικό τμήμα, αλλά στο πανόραμα. Έχουμε καταθέσει τη σχετική πρόταση και πλέον βέβαια είναι δική τους η απόφαση. Θεωρώ πάντως ότι το ντοκιμαντέρ είναι χρήσιμο και προσωπικά μου αρέσει να κάνω μία δουλειά που είναι χρήσιμη στην κοινωνία.
Ολόκληρη η συνέντευξη του Γιώργου Αυγερόπουλου στο tvxs