Το ρεπορτάζ ότι η ΕΛΑΣ ετοιμάζεται αυτό το Καλοκαίρι να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα «Έξυπνης Αστυνόμευσης», το οποίο έχει ως σκοπό την εισαγωγή τεχνολογιών αναγνώρισης προσώπου στους καθημερινούς ελέγχους πολιτών δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΡΙΝ και προκαλεί εύλογα ερωτηματικά για τους στόχους του υπουργείου προστασίας σε ότι αφορά την αντιμετώπιση διαδηλώσεων και διαδηλωτών. Εδώ και περίπου ενάμιση μήνα φορείς και οργανώσεις στην Ευρώπη έχουν ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απαγορευτούν τα συστήματά αναγνώρισης προσώπου και προς ενίσχυση του αιτήματος υπάρχει ψήφισμα συγκέντρωσης υπογραφών. (στη διεύθυνση https://reclaimyourface.eu)
Στο πολύ ενδιαφέρον ρεπορτάζ του ΠΡΙΝ από τον Captainlinux διαβάζουμε πως το νέο πρόγραμμα προβλέπει την προμήθεια αρχικά 1.000, και τελικά 10.000, ειδικών φορητών συσκευών.
Παρόμοια συστήματα χρησιμοποιούνται πιλοτικά και σε χώρες του εξωτερικού από την αστυνομία, τα αεροδρόμια και αλλού. Η συγκεκριμένη απόφαση της ΕΛΑΣ φαίνεται να ακολουθεί μία γενικότερη τάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και την Δύση, για την εισαγωγή τέτοιων τεχνολογιών που θα δώσουν μία νέα μορφή στην καταστολή και την πρόληψη του εγκλήματος.
Παρά την τεράστια σημασία του ζητήματος, λίγα είναι γνωστά για τη σύμβαση που έχει υπογραφεί υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας μεταξύ της ΕΛΑΣ και της ιδιωτικής εταιρίας Intracom Telecom το Μάρτιο του 2019, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ακόμα. Το νέο πρόγραμμα προβλέπει την προμήθεια αρχικά 1.000, και τελικά 10.000, ειδικών φορητών συσκευών που θα μοιάζουν με κινητά τηλέφωνα και θα έχουν την δυνατότητα λήψης εικόνας, βίντεο, αναγνώρισης προσώπων και λήψης-αναγνώρισης δαχτυλικών αποτυπωμάτων. Ακόμα, προβλέπεται η δημιουργία συστήματος διασύνδεσης των χιλιάδων αυτών συσκευών με τουλάχιστον 20 βάσεις δεδομένων των ελληνικών, ευρωπαϊκών αλλά και διεθνών αρχών που θα προσφέρουν μία πληθώρα δεδομένων για την αναγνώριση πολιτών ανεξαρτήτως της χώρας προέλευσης τους σε χρόνο μηδέν.
Το νέο σύστημα θα δώσει στην ΕΛΑΣ τη δυνατότητα να ταυτοποιεί πολίτες μέσα σε μερικά λεπτά κατά τη διάρκεια καθημερινών ελέγχων ή θα μπορούσε να προσαρμοστεί σε αργότερο χρόνο και για την ταυτοποίηση του οποιουδήποτε μέσα από οπτικοακουστικό υλικό που έχει συλλεχθεί από έρευνες της αστυνομίας ή κάμερες κυκλοφορίας και άλλες πηγές. Μάλιστα το νέο σύστημα προβλέπεται να προσφέρει τη δυνατότητα ταυτοποίησης ενός ατόμου που έχει μερικώς καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του ή και την ταυτοποίηση με βάση τα ρούχα του.
Παρόλο που οι κύκλοι της αστυνομίας δηλώνουν πως το νέο σύστημα έρχεται να διευκολύνει τους πολίτες, καθώς θα επιταχύνει τους ελέγχους και θα μειώσει την ανάγκη προσαγωγών για εξακρίβωση στοιχείων, η πραγματικότητα διαφαίνεται ιδιαίτερα χλωμή. Μετά από ενάμιση χρόνο έντονης αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας στην ελληνική επικράτεια, με τις απαγορεύσεις και τα lockdown στα πλαίσια της πανδημίας να γίνονται όλο και πιο ασφυκτικά για το λαό, το μόνο σίγουρο είναι πως η «Έξυπνη Αστυνόμευση» έρχεται να εντείνει και να αυτοματοποιήσει την κρατική καταστολή.
Όπως έχουν ήδη δηλώσει οι αστυνομικές πηγές το νέο σύστημα θα βοηθήσει πρώτα από όλα στην αναγνώριση προσφύγων και μεταναστών που θα ταυτοποιούνται γρήγορα και αυτόματα, πράγμα που θα επισπεύσει τις απελάσεις, για όσους δεν έχουν άδεια παραμονής στη χώρα.
Τέλος, το νέο «μάτι» της ΕΛΑΣ, δεν πρόκειται να λείψει από τις λαϊκές διαδηλώσεις που έχουν χτυπηθεί βάναυσα την τελευταία περίοδο από την αστυνομία με την πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης ΝΔ, που περνάει τα πιο αντιδραστικά της νομοσχέδια σωρηδόν μέσα στην περίοδο της πανδημίας και της απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Με αυτή τη νέα τεχνολογία στο οπλοστάσιο της η ΕΛΑΣ θα μπορεί εύκολα να στοχοποιήσει πολίτες για τη συνδικαλιστική τους δράση και να τους κυνηγά ακόμα και στα σπίτια τους μετά τη λήξη των διαδηλώσεων. Είναι ξεκάθαρο πως το νέο σύστημα της ΕΛΑΣ έρχεται να ανοίξει το δρόμο για τις κυβερνήσεις που ακολουθούν, για να ψηφίσουν όλα τα αντιλαϊκά μέτρα τους με όσο το δυνατόν λιγότερες αντιδράσεις.
Φυσικά, από το ζήτημα της αναγνώρισης προσώπων δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι μεγάλες εταιρίες όπως Microsoft, Amazon, Facebook, Google και άλλες που δημιουργούν με «θεμιτά» και αθέμιτα μέσα τεράστιες βάσεις δεδομένων με δισεκατομμύρια φωτογραφίες ανθρώπων από όλο τον κόσμο, αλιευμένες ακόμα και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η αναγνώριση προσώπων αποτελεί ένα τεράστιο πεδίο κερδοφορίας για τους τεχνολογικούς κολοσσούς που ανταγωνίζονται να δημιουργήσουν τους καλύτερους αλγορίθμους και τα συστήματα που θα πουλήσουν στις κρατικές υπηρεσίες παρακολούθησης και αστυνομικές αρχές ανά τον κόσμο, οι οποίες ανυπομονούν αγωνιωδώς να πιάσουν στα χέρια τους τα νέα τους «παιχνίδια» και να κυνηγάνε «φαντάσματα» τρομοκρατίας.
Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί πως παρά την προσπάθεια που γίνεται διεθνώς για την ανάπτυξη αλγορίθμων αναγνώρισης προσώπων, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή η τεχνολογία είναι αρκετά έντονα και δημιουργούν πολλά ζητήματα ως προς την ιδιωτικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το βασικό πρόβλημα είναι η ακρίβεια του αποτελέσματος της αναγνώρισης. Για την αναγνώριση προσώπων χρησιμοποιούνται αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης που εκπαιδεύονται πάνω σε σύνολα δεδομένων που περιλαμβάνουν χιλιάδες πρόσωπα ανθρώπων. Ωστόσο πολλές φορές τα σύνολα αυτά δεν είναι αντιπροσωπευτικά για τα δημογραφικά στοιχεία του πληθυσμού που αφορούν, με αποτέλεσμα να μην εκπαιδεύονται ορθά οι αλγόριθμοι και να γίνονται «ρατσιστές».
Η εφαρμογή Face ID της Amazon, που ξεκλειδώνει το κινητό τηλέφωνο αναγνωρίζοντας το πρόσωπο του κατόχου του, στο παρελθόν έχει αντιμετωπίσει σημαντικά προβλήματα στην αναγνώριση προσώπων κυρίως Ασιατών, με αποτέλεσμα πολλοί να μην μπορούν να ξεκλειδώσουν το τηλέφωνο τους. Και άλλες τέτοιες εμπορικές εφαρμογές, όπως αυτόματες πόρτες, είχαν αρκετά ζητήματα στην αναγνώριση προσώπων με αποτέλεσμα να κλειδώνουν τους ιδιοκτήτες έξω από τα κτίρια τους. Μία παρόμοια τεχνολογία που χρησιμοποιείται από αστυνομικές υπηρεσίες στις ΗΠΑ είχε έως και 40% λανθασμένες ταυτοποιήσεις κατά τη διάρκεια αστυνομικών ελέγχων. Οι περισσότερες λανθασμένες ταυτοποιήσεις αφορούσαν κυρίως γυναίκες και έγχρωμους ανθρώπους, τους οποίους ο αλγόριθμος δυσκολευόταν να αναγνωρίσει λόγο του χρώματος τους.
Τα εξωφρενικά ποσοστά αποτυχίας αυτών των τεχνολογιών, τις καθιστούν ιδιαίτερα επίφοβες ειδικά όταν χρησιμοποιούνται για καταστολή. Αρκετοί άνθρωποι μπορεί εύκολα να καταδικαστούν για εγκλήματα που δεν έχουν διαπράξει ή να στερηθούν τα δικαιώματα τους. Ωστόσο παρά τα προβλήματα, συνηθίζεται, ειδικά από νεοφιλελεύθερες φωνές, να παρουσιάζεται η τεχνητή νοημοσύνη αναγνώρισης προσώπων, ως η «μαγική» τεχνολογία που θα φέρει την αντικειμενικότητα στη διαλεύκανση των εγκλημάτων και την άμεση μείωση της εγκληματικότητας.