Τα επιχειρήματα γιατί θα δώσει η κυβέρνηση λίγες τηλεοπτικές άδειες

Για ένα βιώσιμο τηλεοπτικό τοπίο
Της Αγγέλας Νταρζάνου στην “Αυγή”

«Λιγότερες από πέντε άδειες, τόσες ώστε να διασφαλίζουμε ότι θα διαμορφωθούν βιώσιμα σχήματα». Αν και πολλοί έδωσαν έμφαση στο «λιγότερες από πέντε άδειες», η έμφαση στη δήλωση του Νίκου Παππά την περασμένη Τρίτη στο κανάλι SBC βρίσκεται στο «βιώσιμα σχήματα». Δεν ήταν λίγοι στο Διαδίκτυο αυτοί που με τίτλους όπως «Βόμβα Παππά» και «Πόλεμος κυβέρνησης με τους καναλάρχες» ξεκίνησαν τους υπολογισμούς, ποιοι μπαίνουν, ποιοι βγαίνουν, ποιοι θεωρούνται βέβαιοι, ποιοι θα “αναγκαστούν να συγχωνευτούν”. Λογικός συνειρμός, καθώς σήμερα λειτουργούν οκτώ (8) πανελλαδικής εμβέλειας κανάλια, από τα οποία, τουλάχιστον με τη σημερινή τους μορφή, θα μείνουν 5 ή 4 ή ακόμα και 3. Ποια θα είναι αυτά, μεταξύ των μεγάλων και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων Mega, ANT-1, Alpha, Star και ΣΚΑΪ; Του νεότευκτου Ε και των μικρότερων ΜακεδονίαTV και ΑΡΤ; Σταυρόλεξο για λίγους…

Η αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών είναι μια από τις προτεραιότητες της κυβέρνησης, ένα από τα «μεταρρυθμιστικά» μέτρα που μπορούν να προωθηθούν ανεξαρτήτως δανειστών και που στο κάτω – κάτω δεν είναι τελικά παρά η εφαρμογή της νομιμότητας, την οποία δεν κατάφεραν να προωθήσουν επί 25 χρόνια Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, αφού ήταν δεσμευμένοι με δουλείες, πελατείες και συναλλαγές. Αυτό που ονομάστηκε διαπλοκή και το περιέγραψε στην ίδια συνέντευξη ο Ν. Παππάς: «Τι λέγαμε τόσον καιρό; Ότι το πρόβλημα είναι το τρίγωνο της διαπλοκής. Τι δεν θέλουμε; Δεν θέλουμε σχήματα που είναι μη βιώσιμα, που στηρίζονται σε τραπεζικό δανεισμό, ο οποίος δημιουργεί τους αδιαφανείς όρους, που διαμορφώνουν τις πιέσεις και στο πολιτικό σύστημα, και το πολιτικό σύστημα πιέζει τις τράπεζες». Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, το τρίγωνο της διαπλοκής κράτησε σταθερές τις δύο κορυφές του, τα media και το πολιτικό σύστημα και μετατόπισε την τρίτη κορυφή, από τα δημόσια έργα και προμήθειες, στις τράπεζες και τον δανεισμό.

Σταθερό οικονομικό υπόβαθρο
«Διότι θα πρέπει -είμαι βέβαιος ότι θα το θελήσουν και οι επιχειρηματίες που ασχολούνται με την τηλεόραση- να μπουν σε ένα πεδίο το οποίο να διαμορφώνεται σε σταθερό οικονομικό υπόβαθρο», εξήγησε ο Ν. Παππάς.
Στην πρόθεση της κυβέρνησης για «βιώσιμα σχήματα» και «σταθερό οικονομικό υπόβαθρο» στην τηλεοπτική αγορά οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν απαντήσει στο παρελθόν κάτι σαν «αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν». Υποστηρίζουν ότι: α) Πρέπει να δοθούν τόσες άδειες όσοι και οι ενδιαφερόμενοι και εάν αυτοί είναι περισσότεροι από την τεχνική δυνατότητα που προσφέρει η ψηφιακή τεχνολογία (πάνω από 8; πάνω από 10;), τότε να δοθούν “θεματικές” άδειες. β) Σε αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να γίνει πλειοδοτικός διαγωνισμός (δημοπρασία).
Ωστόσο, τι αξία έχει μια τηλεοπτική άδεια όταν στην ίδια αγορά δραστηριοποιούνται άλλοι 8 ή 10 παίκτες; Σε σύγκριση με μια αγορά που έχει μόνο 3 ή 5 μεγάλους, γενικής στόχευσης σταθμούς; Με άλλα λόγια, λιγότερες επιχειρήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν βιωσιμότητα. Πολύ περισσότερο όταν η διαφημιστική δαπάνη συρρικνώνεται συνεχώς από το 2007, όταν τα στοιχεία για την τεκμαρτή διαφήμιση έδειχναν 600 εκατ. ευρώ και τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί σε περίπου 200 εκατ. Η διαφημιστική δαπάνη έχει μειωθεί στο 1/3 της αρχικής, όμως ο αριθμός των μεγάλων τηλεοπτικών σταθμών παραμένει σταθερός. Υπάρχει άλλη σχετική «αγορά» με τέτοια μεγέθη;

Ελλειμμάτων το ανάγνωσμα
Την ίδια ώρα, οι υποχρεώσεις των τηλεοπτικών σταθμών, αν και περιορίζονται, παραμένουν υψηλές, ιδίως σε σχέση με τους συρρικνωμένους τζίρους των εταιρειών, οι οποίοι δείχνουν ότι δεν υπάρχει δυνατότητα κάλυψης χρεών και ελλειμμάτων, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Οι αλλεπάλληλες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, δηλαδή η ενίσχυση των τηλεοπτικών επιχειρήσεων με ζεστό χρήμα από τους ίδιους τους μετόχους, δείχνει ακριβώς τη συνεχή ανάγκη χρηματοδότησής τους. Ήδη, το Mega δυσκολεύεται να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου για να καλύψει τρέχουσες υποχρεώσεις του, καθώς δεν είναι δυνατό να βρεθεί συμφωνία μεταξύ των μετόχων του. Στο πεδίο των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας τα χρέη των μεγάλων ΜΜΕ στις τράπεζες (των τηλεοπτικών επιχειρήσεων και συνδεδεμένων εταιρειών – μετόχων) ξεπερνούν τα 800 εκατ. ευρώ. Τα έξοδα δε, τρέχουν και διαμορφώνουν συνεχή ελλείμματα, τα οποία αγγίζουν π.χ. για το Mega τα 24 εκατ. ευρώ, για τον ANT-1 τα 12 εκατ., για το Star 11 εκατ., για τον Alpha 5 εκατ. (στοιχεία 2013) ενώ ο ΣΚΑΪ παρουσιάζει αρνητικό δείκτη ιδίων κεφαλαίων.
Αυτή είναι η (ζοφερή) εικόνα της τηλεοπτικής αγοράς σήμερα, μετά από οκτώ χρόνια οικονομικής κρίσης. Σε αυτή την εικόνα η σημερινή κυβέρνηση απαντάει και λέει «λιγότερες από πέντε άδειες», την ίδια ώρα όμως, στον νόμο για την αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών (4339/2015) προβλέπει και άλλα “είδη” τηλεοπτικών αδειών, όπως καθαρά ενημερωτικούς, αλλά και μη ενημερωτικούς, δηλαδή ψυχαγωγικούς σταθμούς (με ποικίλο ψυχαγωγικό πρόγραμμα και ειδήσεις έως 1 λεπτό ανά ώρα) και ειδικής στόχευσης σταθμούς, με παιδικό, μουσικό, αθλητικό, κινηματογραφικό ή άλλο περιεχόμενο.

Καν’ το όπως οι άλλοι…
Η τάση εξειδίκευσης των τηλεοπτικών σταθμών είναι κυρίαρχη σήμερα στην Ευρώπη, όπου οι γενικής στόχευσης ιδιωτικοί σταθμοί παραμένουν αριθμητικά περιορισμένοι, σε αντίθεση με τους θεματικούς σταθμούς, οι οποίοι πολλαπλασιάζονται συνεχώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι καταγράφονται τηλεοπτικοί σταθμοί εξειδικευμένοι σε θεματικές όπως η επιστήμη, τα ντοκιμαντέρ, η επιστημονική φαντασία, sitcom, vintage κ.ά. Η ψηφιακή τεχνολογία στην Ευρώπη άνοιξε το φάσμα σε περισσότερους σταθμούς απ’ ό,τι στο παρελθόν, οι οποίοι όμως στρέφονται περισσότερο στο θεματικό και εξειδικευμένο περιεχόμενο. Μάλιστα, οι όροι για μια τέτοια άδεια που προβλέπει ο νόμος είναι πολύ συμφερότεροι, σε σχέση και με το ύψος του αναγκαίου κατατεθειμένου μετοχικού κεφαλαίου και του μίνιμουμ αριθμού των εργαζομένων.

Το στοίχημα της περιφέρειας
Οι περιφερειακές άδειες είναι άλλο κεφάλαιο, με περιφερειακά κανάλια ιδιαίτερα ανεπτυγμένα στις χώρες της ψηφιακά πρωτοπόρου Ευρώπης, τα οποία συμβάλλουν στην τοπική δημοσιότητα ως μοχλοί ανάπτυξης, την ίδια ώρα που τα ίδια αποτελούν υγιείς επιχειρήσεις. Το πεδίο αυτό, ιδιαίτερα στρεβλό στη χώρα μας, θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αποτελεί σημαντικό επιχειρηματικό πεδίο για όσους ενδιαφέρονται να επενδύσουν.
Η κυβέρνηση αναμένεται να ανοίξει τα χαρτιά της, όχι μόνο για τις “γενικές” μεγάλες άδειες, αλλά και για τις άδειες ενημερωτικών – θεματικών σταθμών, μη ενημερωτικών και ειδικής στόχευσης, αλλά και των περιφερειακών σταθμών.